Русс нашриётига сўз боши

Стартап эмас, бизнес бошланг 
 
Ў, стартап! Бу, ҳозирги кунда энг кўп эътиборни тортаётган (айниқса 
технологиялар дунёсида), компаниянинг ўзига хос бир тоифаси. 
Стартап- бу сеҳрли жой. Унда харажат қилиш – сизнинг ташвишингиз 
эмас. У ерда фойда ҳақида ҳеч қачон муҳокама қилинмайди. У ерда то 
ўзингиз мустақил пул топишнинг йўлини топмагунингизча, бошқа 
одамларнинг пулини сарфлашингиз мумкин. Бу жойда бизнес қонунлари 
қўлланилмайди.
Бу жойнинг ягона муаммоси – у уйдирма. Ҳақиқат шундаки, ҳар қандай 
бизнес, янгими ёки эски, ўша мавжуд иқтисодиёт қоидалари ва бозор 
қонунларига бўйсунади.
Даромад оламиз, харажат қиламиз. 
Ёки сердаромад бўлинг ёки йўқ бўлинг. 
Стартапчилар бу ҳақиқатни рад этишади. Бу ишни муқаррарлик 
(уларнинг бизнеслари ўсиши, даромадли, барқарор, ҳақиқий бўлиши 
вақти)ни орта суришга уринаётган одамлар бошқаради.
Бизнесга “кейинчалик қандай қилиб сердаромад бўлишни ўйлаб 
топамиз” деган нуқтаи назар билан кириб келиш кулгили. Бу ҳудди космик 
ракетани яратишни: “Келинг, гравитация мавжуд эмас деб ҳисоблаймиз” 
деган сўз билан бошлаш билан баробар. Қандай қилиб даромадли бўлиш 
ҳақида тушунчага эга бўлмаган бизнес- бизнес ҳисобланмайди, балки, 
хоббидан бошқа нарса бўла олмайди!  
Шунинг учун стартап ғоясини асос қилиб фойдаланманг. Бунинг ўрнига 
ҳақиқий бизнесни бошланг. Ҳақиқий бизнесда ҳисоб ва ойлик маош каби 
нарсалар билан иш тутишга тўғри келади. Ҳақиқий бизнес мавжудлигининг 
биринчи куниданоқ фойда ҳақида ўйлайди. Ҳақиқий бизнес жиддий 
муаммоларни: “Ҳаммаси жойида, биз ахир стартапмизку” деган баҳона 
ортига яширмайди. Ўзингизни ҳақиқий бизнесга муносиб тутинг, шунда 
сизда муваффаққиятга эришиш учун нисбатан кўпроқ имконият бўлади. 
Сотиш учун яратиш – бу йўқ бўлишдир 

---

Бошланғич босқичда сиз кўп эшитадиган яна бир савол: “Сизнинг 
чиқиш стратегиянггиз қандай?”. Улар қанақа одамларки, бизнесдан қанай 
чиқиш стратегияси бўлмаса, бизнесини яратишга кириша олишмайди? 
Бундай шошилишнинг кимга кераги бор? Демак сизда яна бошқа қандайдир 
муаммо бор. 
Сиз олдиндан бузишни режалаштириб туриб, муносабат ўрнатасизми? 
Сиз биринчи учрашувдаёқ никоҳ шартномасини муҳокама қиласизми? Сиз 
тўйдан кейинги биринчи тонгдаёқ ажрашиш бўйича адвокат билан 
учрашасизми? Бу жуда ҳам ғалати бўларди, шундай эмасми? 
Сизга бошқариш стратегияси керак, лойиҳадан чиқиш стратегияси эмас. 
Сиз ўз лойиҳангизни қандай қилиб ривожлантириш ва даромадли қилиш 
ҳақида ўйлашингиз керак, кемани қандай қилиб тарк этиш ҳақида эмас. Агар 
сизнинг барча стратегиянгиз зарар кўрмасдан чиқишга асосланган бўлса, 
унда сизнинг бу лойиҳангиз билан узоққа боришингиз даргумон.
Сиз ўзининг мақсадини сотиш деб белгилаб олган, шуҳратпараст 
бизнесларни кўп кўргансиз. Лекин уларнинг сотиб олинишидаги 
имкониятлари кам. Чунки, сиз учун яхши фойда ҳисобига ишингизни сотиб 
олишга рози бўладиган қандайдир катта таваккал қилувчини топилишига 
умид камроқ. Эҳтимол, мингдан биттами? Ёки ўн мингдан биттами? 
Компанияни кейинчалик сотиб юбориш учун ярата туриб, сиз урғуни 
нотўғри қўйаяпсиз. Сиз мижозларингизнинг меҳрини қозониш ўрнига, 
харидор қидираяпсиз. Бу нотўғри ҳолат, ҳа деб бунга ёпишиб олмаслик 
керак.
Тасаввур қилайлик, сиз бу маслаҳатга амал қилмадингиз ва ўз 
вазифангизни аъло даражада бажардингиз. Сиз бизнесни ташкил эттингиз, 
уни сотдингиз ва бунинг эвазига яхшигина мукофот олдингиз. Хўш энди 
нима бўлди? Оролга сузиб бориб, у ерда куни бўйи пинаколада (спиртли 
коктейл турларидан бири) тортасизми? 
Бу ҳақиқатдан ҳам сизни бахтли қиладими? Сиз бу ўзингиз яхши кўрган, 
муваффаққиятга эришишига ишонган бизнесингиз билан шуғулланишдан 
кўра яхшироқ эканлигига аминмисиз? 
Айнан шунинг учун сиз ўз ҳиссасини фойда билан сотиб, ярим йиллик 
таътилга кетиб, кейин эса, яна орқага, ўйинга қайтган бизнес соҳиблари 
ҳақида кўп эшитасиз. Улар ўзлари бой берган нарсаларини соғинишади. 
Лекин, одатда уларнинг янги бизнеслари биринчиси каби яхши бўлмайди.
Уларнинг хатоларини такрорламанг. Агар сиз бизнесингизни яхши олиб 
бораётган бўлсангиз ва ишларингиз яхши кетаётган бўлса, шу руҳда давом 
этаверинг. Атрофимизда ҳар доим ҳам яхши нарсалар бўлавермайди. 
Ўзингизнинг яхши бизнесингизни қўлдан бой берманг.
Елкангиздаги юкни ошириб юборманг. Ҳар доим юкламангиз камроқ 
бўлишига урининг. Ҳозир сиз қачондир келгусидагига қараганда камроқ, 
маъқулроқ ва тезроқсиз. Тез орада елкангиздаги юкни орттириб бошлайсиз. 

---

Лекин объектнинг массаси ошиб боргани сари унинг йўналишини 
ўзгартириш учун шунчалик кўп энергия талаб этилади. Бу бизнесга ҳам 
сизнинг ўзингизга ҳам тегишли.
Кўлам қуйидагиларнинг ҳисобига ошиб боради: 

Узоқ муддатли шартномалар; 

Керагидан кўп ходимлар;

Узоқ муддатли қарорлар; 

Учрашувлар; 

Ноаниқ тадбирлар; 

Захиралар (моддий ёки менталь); 

Ортиқча асбоб-ускуналар, дастурий таъминот, технологик жараёнлар; 

Узоқ муддатли ривожланиш режаси; 

Офис ишлари бўйича сиёсатчилар. 
Бу ишлардан иложи борича қочинг. Шунда йўналишни осон ўзгартира 
оласиз. Қайиқ қанча енгил бўлса, уни буриш шунча осон бўлади.
Катта ташкилотларда эса орқага бурилиш учун ҳафталар, ойлар ёки 
йиллар кетади. Уларнинг раҳбарлари ҳаракат қилиш ўрнига суҳбатлар ва 
учрашувлар ўтказишга чалғиб кетишади. Масса кам бўлса, сиз ўзингизнинг 
бизнес моделингизни, маҳсулотингизни, имкониятларингиз тўпламини, 
маркетинг сиёсатингизни тез ўзгартира оласиз. Сиз хато қилсангиз уни тезда 
тўғирлашнинг имкони бўлади. Сиз ўзингизнинг муҳим жиҳатларингиз ёки 
мўлжалингизни 
ўзгартиришингиз 
мумкин. 
Ва 
энг 
муҳими 
ўз 
дунёқарашингизни ўзгартиришингиз мумкин.