O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi buxoro oziq-ovqat va yengil sanoat texnologiyasi instituti

7. Qobiq ajratish jarayonining texnologik samaradorligini baholash. 
Qobiq  ajaratish  jarayoni  qobiq  ajratish  mashinasiga  tushgan  donning 
qobig’ini  to`liq  ajralishini  ta`minlashi  kerak.  Ammo  hozirgacha 
qo`llaniladigan  birorta  ham  mashina  donning  qobig’ini  to`liq  ajratishni 
ta`minlay  olmaydi.  Bundan  tashqari  qobiq  ajratish  jarayonida  mag’izni 
butunligicha ko`proq saqlash kerak. SHuning uchun donni qobig’ini ajratish 
samaradorligi ham miqdor, ham sifat ko`rsatkichlari bilan baholanadi. 
Qobiq  ajratishning  miqdoriy  samaradorligi  qobiq  ajratish  koeffitsienti 
bilan baholanadi. 
N
1
 - N
2
 
Ea  = -------- 100 , 
%. 
                              N
1
 
Bu  erda:  N
1
  -  mashinaga  tushayotgan  mahsulot  tarkibidagi  qobig’i 
ajratilmagan donning miqdori, %. 
      N
2
  -  mashinadan  chiqadigan  mahsulot  tarkibidagi  qobig’i 
ajratilmagan donning miqdori, %. 

---

 
66 
Donning  qobig’ini  ajratganda  qobiq  ajratish  koeffitsientini  oshishi  bilan 
maydalangan  mag’izni  miqdori  ham  ko`payadi.  SHuning  uchun  qobiq 
ajratish  jarayonini  shunday  olib  borish  kerakki,  qobiq  ajratish  koeffitsienti 
yuqori bo`lsin va mag’izni maydalanishi ko`p bo`lmasin. 
Qobiq ajratishni sifat tavsifini mag’izni butunlik koeffitsienti baholaydi. 
                                 K
2
 - K
1
                                      K 
Emb = ---------------------------------------- = -------------- .  
           (K
2
 - K
1
) + (d
2
 -d
1
) + (m
2
 - m
1
)           K + d + m 
Bu erda: K
1
 - mashinaga tushayotgan mahsulot tarkibidagi butun mag’iz 
miqdori; 
   d
1
  -  mashinaga  tushayotgan  mahsulot  tarkibidagi  maydalangan 
mag’iz miqdori; 
  m
1
 - mashinaga tushayotgan mahsulot tarkibidagi unning 
miqdori; 
  K
2
 - mashinadan chiqadigan mahsulot tarkibidagi butun mag’iz 
miqdori; 
  d
2
  -  mashinadan  chiqadigan  mahsulot  tarkibidagi  maydalangan 
mag’iz miqdori; 
  m
2
 - mashinadan chiqadigan mahsulot tarkibidagi unning 
miqdori. 
Qobiq  ajratishning  samaradorligini  to`liq  baholaydigan  koeffitsient 
ajratish  koeffitsientini  mag’izni  butunlik  koeffitsientiga  ko`paytmasi  bilan 
ifodalanadi.                   E
s
 = E
a
  E
mb
 . 
Qobiq  ajratishning  samaradorligi  donning  turidan,  sifatidan,  donni 
tayyorlash  usulidan,  mashinaning  ishchi  organlarini  holatidan  va  boshqa 
omillardan bog’liq bo`ladi.