Abu ali ibn sino nomidagi buxoro davlat tibbiyot

 
1 AGD, 2AD, ZBD, 4ABD,5BV 

 

---

19 
Назарий қисм.
Psoriaz 
Etiologiyasi, klinikasi va diagnostika. Zamonaviy 
davolash 
Psoriaz-teri kasalliklari ichida tez-tez uchrab turadigan, surunkali qaytalanuvchi, 
mul'tifaktorial 
tabiatga 
ega 
kasallik. 
Psoriaz 
epidermis 
hujayralarining 
giperproliferatsiyasi, keratinizatsiyasining buzilishi, dermada esa yallig'lanish 
reaktsiyasi va turli a`zo-sistemalarda patologik jarayonlarning yuzaga kelishi bilan 
kechadi. Bu kasallik yillab davom etadi hamda retsidiv (qaytalanishi) va remissiya 
bilan almashinib turadi. 
Epidemiologiyasi:
Statistik ma`lumotlarga qaraganda yer shari aholisining 2% -3% psoriaz bilan 
kasallanadi. Adabiyotlarga qaraganda psoriaz G'arbiy Yevropa va Skandinaviyada 
keng tarqalgan. Masalan Daniyada 2,9% , Buyuk Britaniyada 2,0%, Norvegiyada 
4,8%, AQSHda 1,4%, Xitoy va Gonkongda 0,57%ni, O'zbekistonda 0,9%ni tashkil 
qiladi. 
Psoriaz teri kasalliklari orasida 5-10%ni tashkil qiladi. Ýrkaklar va ayollar bu kasallik 
bilan bir xil kasallanadilar. Psoriaz ko'pincha 20-40 yoshdagilarda uchraydi. Kasallik 
keyingi yillarda bolalar orasida juda ko'p uchramoqda.
Kasallikning ilk klinik belgilari R. Willan (1801) tomonitan ta`riflab berilgan. 
1841yilga kelib Gebra psoriazni mustaqil kasallik sifatida ajratgan. 
Etiologiyasi va patogenezi.
Psoriaz kasalligining kelib chiqishida bir necha nazariyalar bor: irsiy, virusologik, 
immunologik, neyrogen, endokrin, moddalar almashinuvining buzilishi(uglevodlar, 
oqsillar, yog'lar, tsiklik nukleotidlar, keylonlar va b.q ), infektsion-allergik. 
Irsiy nazariya
. Psoriaz kasalligining qarindoshlar orasida irsiyatda ko'proq uchrashi 
aniqlangan. SHungà qarab psoriaz ikki xil tipga bo'linadi: 1- tipi psoriaz kasalligi bilan 
kasallanganlarning oilalarida, qarindoshlarida uchrab 18-25 yoshdan boshlanadi. Bu 

---

20 
tipi 65 % ni tashkil qilib, kasallik og'irroq kechadi. 2-tipi psoriaz 50-60 yoshlarda 
uchrab nisbatan engilroq o'tadi va oilaviy holatlar aniqlanmaydi. Agar ota-onaning 
biri psoriaz bilan og'rigan bo'lsa, u holda ularning bolalarida psoriaz uchrash ehtimoli 
25%ni, ularning har ikkalasi ham kasallangan bo'lsa, u holda bu ehtimollik75%ni 
tashkil qiladi. Bunday taxlillar shuni ko'rsatadiki, psoriaz mul'tifaktorial kasallik bo'lib, 
genetik ulushi 60-70 %ni tashkil qiladi. Psoriazning irsiy tabiatga ega ekanligi, uning 
genetik markyori bo'lmish-HLA sistemasi bilan assotsiatsiyasi isbotlaydi. Psoriaz 
rivojlanishida har xil genlar yakka yoki birgalikda ishtirok qiladi. Hujayralarning 
bo'linishi va ko'payishi protoonkogenlar tomonidan nazorat qilinadi, turli sabablar 
natijasida bunday genlarning nazorat qilish qobiliyati buziladi, natijada epidermisning 
faolligi oshadi. Psoriaz bilan kasallangan bemorlarda yog', uglevod almashinuvining 
buzilishlari va terisida proteoglikogenlar (mys,fos, abl) miqdorining oshganligi 
aniqlangan. Ilmiy ma`lumotlarga qaraganda psoriaz ko'pincha B13, Bw16, Bw17, CT7 
antigenlar bilan bog'liq. Psoriatik artritda B27 antigeni tez-tez uchraydi. Ýgizaklardagi 
psoriazning klinik ko'rinishlari bir-biruga juda o'xshash bo'lishi ham irsié nazariyani 
isbotlaydi.