«informatika va axborot texnologiyalari»

2. "Point-and-Click" (Ko‘rsat va chert) tamoyili.
Ushbu tamoyilga ko‘ra, turli xil 
amallarni tizimda bajarish uchun sichqoncha ko‘rsatkichini ekran elementi ustiga keltirib, uning 
chap yoki o‘ng klavishasini bosish kerak. 
Ushbu usul orqali quyidagilarni bajarish mumkin: 
Hujjat yoki ilova oynasini olib qo‘yish (svernut), yoyish (razvernut) va tiklash 
(vosstanovit); 
Gorizontal menyu bandini tanlash; 
Pastlab chiquvchi menyu buyrugini tanlash; 
Uskunalar panelidan tegishli buyruqni tanlash; 
Ro‘yxatdan tegishli satrni tanlash; 
Buyruq tugmasini bosish; 
Bayroqchalarni o‘rnatish; 
Тanlash maydonini ishga tushirish va hokazolar. 
3. "Se1ect" (Ajratish) tamoyili.
Ilova oynasida biror hujjat bilan ishlashimizda hujjat 
qismlari (fragmentlari – abzats, sahifa, rasm, jadval kabilar) ustida amallar bajarishimizga to‘g`ri 
keladi. Bunday amallar sirasiga nusxa olish, ko‘chirish, o‘chirish, shrift rangini, o‘lchamlarini 
o‘zgartirish, ramkaga olish, rang beri shva shu kabilar kiradi. Bunday amalni bajarishda avval 
fragmentni ajratib olish kerak vam os buyruqni berish kerak. Fragmentni ajratib olishda turli 
usullardan foydalanish mumkin. Masalan, matn sohasini (belgi, so‘z, satr, abzats vash u 
kabilarni) yoki sichqoncha yoki klaviaturadagi Shift va mos yo‘naltiruvchi strelkalar yordamida 
ajratish mumkin. Grafik tasvir fragmentini belgilash uchun «qaychilar» ishlatiladi.. 
Agar ajratib olishda xatolikka yo‘l qo‘ygan bo‘lsangiz, u holda sichqoncha ko‘rsatkichini 
fragmentdan tashqaridagi sohaga keltirib, sichqoncha klavishasini bosish kifoya – shu bilan 
ajratish bekor qilinadi. 

---

65 
4. "Drag-and-Drop" (Siljitib ko‘chir va joylashtir) tamoyili. 
Ushbu tamoyil asosida 
qayta ishlanayotgan hujjat yoki ilova fragmentlari yoki ob‘ektlari, piktogramma, oyna siljitib 
ko‘chirish orqali ekranning kerakli joyiga joylashtiriladi. Masalan, hujjatdagi rasm yoki matn 
bo‘lagi belgilangach, sichqonchaning chap yoki o‘ng klavishasini bosib, ushlagan holda 
fragmentni kerakli joyga siljitib, sichqoncha klavishasini qo‘yib yuborish orqali joylashtirish 
mumkin. Agar siljtitish davomida klavishasini bosib, qo‘yib yuborilmasa, yangi joyda 
fragment nusxasi hosil buladi. Ko‘pincha fragment bilan ishlashda nusxa ko‘chirish va siljitish 
amallari kombinatsiyasidan foydalanishga to‘gri keladi. Masalan, agar ekranda murakkab 
sxemani yaratayotgan bo‘lsangiz, sxemaning bir elementini chizib olib, "Drag-and-Drop" 
tamoyili asosida nusxa olish yo‘li bilan uning ko‘paytirish mumkin. 
"Drag-and-Drop" tamoyiliga asoslangan holda quyidagi amallar bajariladi: 
1) Oynalar va piktogrammalarni normal holdagi ko‘rinishga keltirish.
2) Belgilangan rasm fragmentlarini Paintbrush grafik muharrir ish maydonida siljitish va 
ularning nusxasini olish. 
3) Word hujjatini tahrirlashda belgilangan matn fragmentini siljitish va undan nusxa 
olish. 
4) Jadval va rasmlarni siljitish yoki ulardan nusxa olish. 
5) Gorizontal lineyka bo‘yicha abzats satr boshin ko‘chirib siljitish. 
6) Тayyor piktogrammalar to‘plamidan foydalanuvchi uskunalar panelini tuzish.