Олий ва ўрта маҳсус таълим вазирлиги тошкент молия институти

ГНО
токенларининг 
қандай фаолият кўрсатишини ва харидор учун фойдасини тушуниш 
имконини беради. 
Гносис Лимитед 
компаниясининг “
Токенларни сотиш 
шартлари
” деб номланган хужжатда унинг хуқуқий томонлари ҳар қандай 
молиявий инструмент каби жуда чуқур ёритилган, аммо ундаги иқтисодий 
томонлар ва мураккаликлар деярли кўриб чиқилмаган. Молиявий 
инжиниринг соҳасидаги мутаҳассислар учун ҳам бундай чалкаш масалаларни 
чуқур ўрганиб чиқиш унчалик осон эмас. Агарда токенлар янги 
криптовалюталарнинг токенлари бўлмасалар, 
ИCО
да фойдаланиладиган 
токенларнинг криптовалюталар билан ҳеч қандай умумий томони йўқ.
Криптовалюта 
– оммавий блокчейннинг ички ҳисоб бирлиги бўлса, 
токенлар
– инвесторнинг компания томонидан пулга алиштириладиган 

---

312 
рақамли активидир. Криптовалютани майнинг ёрдамида топадилар, токенлар 
эмиссиясини эса уни чиқарган ташкилот амалга оширади. Криптовалюта 
билан токеннинг асосий фарқи шундаки, токенда блокчейн ҳам, ҳамён ҳам 
йўқ, лекин криптовалютада буларнинг иккаласи ҳам бор. 
ИCО
бирор бир 
лойиҳага пул жалб қилиш учун чиқарилади ва сотилади, пул тўлаб контракт 
функциясини бажарувчи токенлар сотиб олган инсонларга эса токенлар 
ўрнига нимадир бериш таклиф этилади. Демак, инвестор криптовалюта ёки 
токенлар эвазига келажакда ниманидир олиш ҳуқуқига эга бўлади. Унинг 
келажакда нима олиши, стартап лойиҳанинг қанчалик муваффақиятли 
чиқишига боғлиқ бўлади. Деярли барча 
ИCО
лар бир хилда амалга 
оширилади: ташкилотчилар электрон ҳамённинг адресини билдирадилар ва 
маълум бир шартлар асосида унга пул жўнатишни таклиф қиладилар. 
Маблағлар йиғилиб бўлинганидан сўнг, инвесторларнинг электрон 
ҳамёнларига рақамли акцияларни жўнатадилар. Токенлар харидорларнинг 
ИCО
га 
жўнатган 
пуллари 
миқдорига 
пропорционал 
равишда 
тақсимланадилар. Масалан, агарда тизимда мавжуд бўлган токенларнинг 
умимий миқдорини 100% деб олсак, у холда уларнинг ҳаридорлар орасидаги 
тақсимланишини қуйидагича қилиб кўрсатишимиз мумкин. Яъни, 
токенларнинг 60% қисми уларни сотиб олишни истаган актив ҳаридорларга 
тақсимланади, токенларнинг тахминан 28% қисми эса бу тизимда фаол иш 
олиб бораётган 
ИCО
командаси аъзолари орасида тарқатилади. Токенларни 
сотишда иштирок этаётган юридик ва жисмоний шахслар, яъни бошқача 
қилиб айтганда, дистрибюторларга эса токенларнинг 10% қисми ажратилади. 
Ва ниҳоят, токенларнинг қолган 2% қисми