Тошкент давлат аграр университети

 
7 – расм. Машинадаги чиқиш параметрининг ўзгаришига олиб келувчи 
омиллар.
Кўриб турганингиздек (8-расмга қаралсин) такидланаѐтган ишлаб 
чиқариш жараѐнлар таркибидан капитал таъмирлашга кетадиган барча 
сарфларни қоплашга қодир бўлган ягона ва энг муҳим бўлган заҳирга манбаи 
сифатида ейилган деталларни қайта тиклаш жараѐнини кўрамиз . 
Р
1 
Машинага таъсир 
этувчи статик ва 
динамик кучлар 
Детал 
материалларинин
г ҳолати ва сифат 
ўзгаришига олиб 
келувчи 
жараѐнларнинг 
собир бўлиши. 
Машина ѐки 
агрегатнинг 
чиқиш 
параметрининг 
ўзаграшини 
ѐманлашуви 
Машинадаги 
бузилишлар, 
нуқсонлар 
сонининг 
кўпайиб 
бориши. 

---

70 
а) МК - да 
б) ТК - да 
Машинасозлик корхонасида (МК)
8 – расм. Машинасозлик ва таъмирлаш корхоналардаги ишлаб чиқариш 
жараѐнларини ўзаро таққослаш. 
-
деталларни ясаш: М
2 
– машина (агрегат, узел)ни йиғиш: М
3
–
чиниқтириш ва синаш; М
4
– объектни бўяш; М
5
– тайѐр объектни 
мижозга топшириш.
Р
қ1
– таъминлашга қабул қилиш; Р
қ2
– машинани ташқи ювиш – 
тозалаш; Р
қ3 
– машинани агрегат, узел ва деталларга ажратиш; Р
қ4
– туташма 
ва деталларни ювиш тузатиш; Р
қ5
- деталлар ва туташмаларни яроқли - 
яроқсизларга ажратиш ва комплектовка қилиш, таъмирлаш ўлчамларига 
қараб; - - деталларни тиклаш; Р
2
- машина агрегат узелларни йиғиш;
Р
3 
– туташмаларни чиниқтириш ва синаш; Р
4 
– машинани бўяш;
Р
5 
– таъмирланган машинани мижозга топшириш.
Хақиқатдан ҳам МК учун деталларни қолипларга қўйиш, ковкалаш, 
штамповкалаш сингари ҳамаки маҳсулотга ишлов беришдек монотон 
(зерикарли) ишларни ўз ичига олган ҳолда ишлаб чиқаришнинг барча 
босқичларини босиб ўтади. Ейилган деталларни қайта тиклашда эса ҳамаки 
маҳсулот сифатида тўлиқ шаклга эга бўлган озгина ейилган деталнинг ўзи 
кириб келади халос. Айнан шу боисдан ҳам қўйиш, штамповкалаш ва қисман 
механик ишлов бериш каби сермеҳнат операцияларни бажаришга ҳеч қандай 
эҳтиѐж қолмайди. Тадқиқатларнинг кўрсатишича ейилган деталларни тиклаш 
учун кам миқдорда металлар ва моддий харажатлар сарфлангани ҳолда 
уларнинг хизмат муддатини ресурсини олти бараваргача ошириш имконини 
беради.
Демак, ейилган деталларни тиклаш, янгиларидан ѐки эҳтиѐт 
қисмлардан фойдаланишга нисбатан анча самарали ва арзон ҳисобланади.
М
1
М
2
М
3
М
4
М
5
М
1
Р
1
Р
2
Р
3
Р
4
Р
5
Таъмирлаш корхонасида 
(ТК) 
Р
қ1
Р
қ2
Р
қ3
Р
қ4
Р
қ5
М
1
Р
1 

---

71