Тошкент давлат аграр университети

i
Q
i
n
i
Q
i
E
i
n
i
E
F
c
У
У
=
У
У
=
∑
∑
1
=
1
=
+
=
n
i
m
i
c
j
G
i
E
F
;
;
u
c
f
i
Q
Q
F
У
У
=
[
]
к
к
M
c
n
i
c
B
P
G
W
i
m
m
T
F
,
,
∑
2
=
=
46.Машинанинг 
таъмирлашга яроқлилик 
коэффициентини қайси 
формула ѐрдамида 
баҳолаш мумкин. 
ур
i
j
j
я
т
q
G
ур
G
F
У
У
У
=
.
,
.
m
занг
я
т
G
G
F
У
=
,
.
m
зич
я
т
N
N
F
У
У
=
,
.
M
Т
я
т
N
N
F
l
в
У
У
=
47.Жамлашнинг асосий 
мақсади нима. 
Деталлар 
бирикмаларини 
таъмирлаш 
ўлчамлари бўйича 
танлаш,баъзи 
бирикмалар учун 
деталларни танлаш
ва тайерлаш 
Ўлчамлари бўйича 
деталларни танлаш 
Узеллар ва 
бирикмаларни 
йиғиш 
Узеллар учун 
деталлар
комплектини 
танлаш 
48.Комплектланган 
деталлар неча хил 
усулда танланади. 
Уч хил усулда 
Тўрт хил усулда 
Беш хил усулда 
Икки хил 
усулда 
49.Қандай деталлар 
массасига асосан 
Шатун ва 
поршенлар 
Шестерня ва 
юлдузчалар 
Плунжер
жуфтлари, 
Втулка,
вкладиш, 

---

432 
танланади. 
золотниклар 
прокладка. 
50.Деталларни 
жамлашнинг асосий 
мақсади. 
Туташувчи
деталларни 
таъмирлаш 
ўлчамлари бўйича 
танлаш ва жамлаш, 
йиғиш жойларига 
етказиш 
Тиклаш турини 
аниқлаш 
Узел
бирикмаларни 
йиғиш 
Деталларни
ўлчам бўйича 
танлаш 
51.Трактор
поршенларини 
жамлашда уларнинг 
оғирлиги бир биридан 
қанчагача фарқ қилиш 
рухсат этилади. 
10 грамм 
25 грамм 
15 грамм 
30 грамм 
52.Машиналарни йиғиш 
кетма-кетлиги ва 
умумий йиғиш 
қоидасини айтинг. 
Машина
бирикмалари, 
кейин узел ва 
агрегатлар 
йиғилади. Йиғиш 
кетма-кетли ҳамма 
вақт ҳам йиғишга 
тескари эмас. У 
техник 
ҳужжатларга 
асосан амалга 
оширилади 
Йиғишга нисбатан 
тескари кетма-
кетликда 
Йиғиш узеллар 
ва агрегатлардан 
амалга 
оширилади 
Йиғиш
агрегатларида 
амалга 
оширилиб 
уларни базовий 
деталларга 
қўйишдан 
иборат 
53.Чиниқтиришдан 
мақсад нима. 
Аварияларни
олдини олиш 
мақсадида 
юкламларни аста-
секин ошириш 
туқнашиш 
юзаларини 
ошириш 
Ноаниқликни
бартараф этиш 
Камчиликларни
бартараф этиш 
Деталлар ва 
узеллардаги 
нуқсонларни 
бартараф этиш 
54.Двигателларнинг 
чиниқтириш вақтини 
қандай камайтириш 
мумкин. 
Ёнилғи ва мойга 
махсус 
қўшимчаларни
(Р. С1. S. полимер 
ва бошқаларни) 
қўшиш билан 
Картердаги мой 
ҳароратини 
пасайтириш билан 
Двигателнинг
йўналишлар 
сонини ошириш 
билан 
Совутувчи
суюқлик 
ҳароратини 
пасайтириш 
билан 
55.Чиниқтириш 
қоидасига риоя 
қилмаслик қандай 
оқибатларга олиб 
келиши мумкин. 
Нормал
фойдаланиш даври 
камаяди, бузилиш 
ва фойдаланиш 
харажатлари 
ортиш эҳтимоли 
кўпаяди. 
Навбатдаги
фойдаланиш 
муддатига деярлик 
таъсир этмайди 
Навбатдаги
фойдаланиш 
самарадорлигига 
умуман таъсир 
этмайди 
Нормал 
фойдаланиш 
даврининг 
ортишига олиб 
келади. 
56.Клапанлар притир 
қилингандан кейин 
унинг сифати қандай 
текширилади. 
Керосин
ѐрдамида, 
пневмоприборда, 
клапан 
тарелкасида бутун 
айланаш бўйича 
қалинлиги 2-3 мм 
ли полосалар бор-
йўқлиги 
Кўз билан 
чамалаб 
Притир қилиш 
вақти бўйича 
Клапанни
ўтириш юзаси 
бўйича 
57.Гидротизимлардаги 
0,6 дан 
0,8 дан 
0,75 дан 
0,9 дан. 

---

433 
тишли насосларининг 
фойдали иш 
коэффициенти қанчадан 
пасайганда капитал 
таъмирлашга 
жўнатилади. 
58.Деталларни пластик 
деформация усулида 
тиклашнинг моҳияти 
нимада. 
Детал ашѐси 
ташки ва ички куч 
таъсирида шакл ва 
ўлчамларини 
ўзгартириш 
хусусиятига 
эгалиги 
Барча
металларнинг 
пластик 
хусусиятига 
эгалиги 
Босим таъсирида 
металлнинг
пластликка 
эгалиги 
Босим
таъсирида 
металлнинг 
пластикликка 
эга эмаслиги. 
59.Тажриба – механика 
корхонасида поршен
бармоқлари қандай 
тикланади. 
Бармоқларни
емирилиш
катталиги бўйича 
саралаш совуқ 
ҳолда эзиб 
кенгайтириш, 
термик ишлов 
бериш 
(цементациялаш ва 
тоблаш), 
жилвирлаш ва 
полировка қилиш 
Қиздириб эзилади 
Ремонт ўлчамига 
келтириб 
жилвирлаш 
Ташқи юзасига 
метал эритиб 
қоплаш 
60.Электроѐйли флюс 
остида пайвандлашнинг 
афзаллиги нимада. 
Ёй ҳосил бўлиш 
зонасига 
флюснинг 
берилиши, эриб 
унинг ҳимоя 
қобиғини ҳосил 
қилиши, унинг 
ҳаводаги О,S,Р 
билан бирлашига 
йўл қўймаслиги, 
металл сачрашини 
олдини олиши. 
Махсус флюслар 
билан электродлар 
ишлатилиши 
Пайвандлаш ва 
эритиб қоплаш 
флюс остида 
олиб борилади 
Ёй ҳосил 
бўлиши 
зонасига флюс 
берилиши
61.Корпусли 
деталлардаги дарзли 
жойларни таъмирлашда 
қандай полимер 
материаллари 
ишлатилади. 
Эпоксид
симолалари ѐки К-
115 компаунди 
Полистирол, 
текстолит, 
геминакс 
материаллари 
ГИРК русумли 
зичловчи 
замазкалар 
ВФ герметаги, 
ГЭН-15 (В) 
эластомери 
62.Деталларни 
комплектлаш жараѐнида 
поршен бармоқларига 
қандай рақамлар 
тамғаланади. 
0,1, 0,2 ѐки 0,3 
рақамлари 
1,2 ѐки 3 
рақамлари 
5, 6 ѐки 7 
рақамлари 
20, 21 ѐки 22 
рақамлари 
63.Ҳимояловчи газлар 
муҳитида пайвандлаш 
ва эритиб қоплашнинг 
моҳияти нимада. Унинг 
афзалликлари. 
Ёниш зонасига
тушган инертли 
газлар ( аргон ва 
бошқалар) ҳавони 
ва металлга 
зарарли бўлган 
компонентларни 
сиқиб чиқариб 
шлак қатламининг 
Флюс остида 
пайвандлашга 
нисбатан 
авзалликка эга 
эмас 
Ёниш зонасига 
тушган газлар 
чок сифатини 
яхшилайди 
Деталдаги 
металл 
таркибини 
сақлаб қолишга 
эришамиз. 

---

434 
ҳосил бўлишининг 
олдини олади 
64.Ишлаш жараѐнида 
тирсакли валнинг 
дастлабки шаклининг 
бузилишини нима 
билан тушунтириш 
мумкин. 
Ҳаммаси тўғри 
Вал материалига 
ҳарорат таъсири ва 
ташқи ейилиши 
натижасида 
Механик ейилиш 
ва динамик 
юклама таъсири 
натижасида 
Буровчи
юкламалар 
таъсири 
оқибатида 
65.Флюс остида эритиб 
қоплашда детал 
диаметри қанча бўлиши 
лозим. 
40-50 мм дан 
баланд 
30 мм дан кам 
10-20 мм 
атрофида 
70 мм дан 
баланд 
66.Қандай деталлар 
электроэрозион 
ейилишга учрайди. 
Электр
жиҳозларининг 
контактлари, 
свечаларнинг 
электродлари 
Цилиндрлар
блоки, редуктор 
гилофи, картерлар 
Кронштейнлар,
таянч 
тиргиклари, 
ричаглар, 
вилкалар 
Шпинделлар, 
ажраткичлар, 
пичоқлар, 
занжирлар 
67.Қандай деталлар 
иссиқлик таъсиридаги 
ейилишга учрайди. 
Клапанлар, 
цилиндрлар 
каллаклари, 
поршенлар, газ 
чиказиш 
коллекторлари 
Золотниклар, 
плунжерлар, 
бармоқлар 
Болтлар, 
гайкалар, 
шпилкалар, 
шпинкалар 
Ажраткичлар, 
шнеклар, 
транспортерлар. 
68.Ёйли разряд 
ҳодисаси ва ундан 
металларни суюлтириш 
учун фойдаланиш 
мумкинлиги ҳақида илк 
бор қайси олим 
томонидан аниқланган. 
В.В.Петров 
томонидан 
Н.Н.Бенардос 
томонидан 
Н.Г.Славянов 
томонидан 
Амонтон ва 
Ш.О.Кулон 
томонидан 
69.Тақсимланиш 
валининг эритиб 
қопланган 
кулачокларига қандай 
ишлов берилади. 
Махсус
копирловчи (нусха 
кўчирувчи) 
станокларда 
жилвирлаш 
ѐрдамида 
Токарлик
станогида 
Чархлаш
станогида 
Шаблон
ѐрдамида қўлда 
ишлов бериш 
70.Машина 
деталларининг 
шикастланиши ва 
емирилишга қандай 
омиллар таъсир этади. 
Ҳаммаси тўғри 
Физик таъсир 
остида бузилиш 
Ишқаланиш
таъсирида юза 
қатламининг 
бузилиши 
Механик
таъсир остида 
бузилиш 
71.Эҳтимоллик 
назариясида тақсимот 
қонунларини танлаш 
қайси кўрсатгич 
асосида амалга 
оширилади. 
Вариация
коэффициенти 
асосида 
Тенг
мустаҳкамлик 
кўрсаткичи 
асосида 
Чидамлилик
коэффициенти 
асосида 
Техник, техник-
иқтисодиѐт ва 
технологик 
мезон 
коэффециентлар
и асосида 
72.Деталларнинг шакл 
ва ўлчамларининг 
ўзгаришига қайси 
ейилиш тури кўпроқ 
таъсир этади. 
Абразивли 
Кавитацион 
Толиқиш 
Қадалиш 
73.Клапаннинг 
ейилишга кўп
Клапаннинг 
қуйидаги жойлари 
Клапан стержени 
ейилади 
Клапан стержени 
эгилади 
Пружиналар
қотириладиган 

---

435 
учрайдиган асосий 
жойларини айтинг. 
ейилади: 
тарелка,стержен
ва клапан тореци 
жойлар ейилади. 
74.Двигател 
каллагидаги клапаннинг 
ўтириш герметиклиги 
қайси усулда 
текширилади. 
Ҳаво ѐки сув 
ѐрдамида. 
Кимѐвий усулда 
Термик усулда 
Электр токи 
билан 
75.Акумуляторлар 
батареяларининг ишлаш 
қобиляти қандай 
аниқланади. 
Электролит
сатхини текшириш 
билан, электролит 
зичлигини 
текшириш билан 
ва ҳар бир 
банкасига 
кучланишини 
урнатиш билан 
Ичини куриш 
билан 
Ток кучини 
текшириш билан 
Массасини
текшириш 
билан 
76.Аккумуляторни 
зарядлашни тугаганини 
қандай қилиб 
аниқланади. 
Зарядлашни
тугатиш 
электролитнинг 
интенсив 
қайнашига, ундаги 
ҳар бир банкадаги 
кучланиш 38 .... 34 
В дан кам 
бўлмаслиги керак 
зарядлаш токи 
камайишига 
ўрнатилади 
Электролитнинг
450С кўп 
қиздириш билан 
Электролитнинг
доимий зичлиги 
билан 
Электролит
зичлиги ва 
кучланиши 
максимал 
қийматига 
эришишдан. 
77.Фирмали
таъмирлашнинг 
моҳияти нимадан 
иборат. 
Корхонадан
чиққан 
техникаларни 
таъмирлаш ва 
уларга корхона 
томонидан сервис 
хизматини ташқил 
қилиш, эҳтиѐт 
қисмлар билан 
таъминлаш 
Корхонанинг 
ўзида чиниқтириш 
ва синаш 
ишларини 
бажариш, уларни 
мижозларга сотиш 
ишларини 
ташкиллаштириш 
Ейилган
деталларни 
чиқимга чиқариш 
ва улардаги 
нуқсонларни 
аниқлаш 
ишларини 
ташкиллаштириш 
Умуммақсадли
устахоналар 
томонидан 
сервис 
инларини 
ташкиллаштири
ш 
78.Лемехларни 
тиклашда қандай 
операциялар 
бажарилади. 
Ейилган юзларни 
кесиш, тиғини 
тўғрилаш, сормайт 
билан қоплаш, 
чархлаш ва 
консервациялаш 
Темирчилик
ишлов бериш ва 
термик тоблаш 
Лемех учини 
чўзиш ва тоблаш 
Сормайт билан 
қоплаш ва 
тоблаш 
79.Пахта териш 
машиналари 
шпинделларини бракка 
чиқариш белгиларини 
кўрсатинг. 
Шпинделни 10 мм 
дан кўпроқ
эгилиши, тишли 
юзанинг 20% дан 
кўпроқ занглаши, 
айлана бўйича 3 та 
тишнинг 
шикастланиши, 6 
та тишнинг кетма-
кеет шикасланиши 
Шпиндел
деталларини 
емирилиши ва дарз 
кетиши 
Шпинделни
занглашидан 
Пастки
втулканинг 0,5 
мм дан кўпроқ 
ейилиши 

---

436 
ва 60 та тишнинг 
бутун юза бўйича 
шикастланишидан 
80.Қандай ҳолларда 
статик балансировка, 
қандай ҳолларда 
динамик балансировка 
қўлланилади. 
Қоидага асосан 
статик 
балансировка 
узунлигидан 
диаметри катта 
бўлган деталларда 
қўлланилади. 
Қолган ҳолларда 
динамик 
балансировка 
қўлланилади 
Ҳамма ҳолларда 
ҳам статик, ҳам 
динамик 
балансировка 
қўлланиши 
мумкин 
Кўп деталларда 
статик 
баласировка 
қўлланилади 
Катта массали 
детал статик 
балансирланади 
81.Деталларни қайта 
тиклашнинг мақбул 
усулини танлаш деганда 
унинг асосида нима 
ѐтади. 
3-мезоннинг 
қўлланилиши 
технологик 
(тиклаш варианти) 
ишга яроқлилиги 
(тикланган детал 
ресурсининг 
енгисига нисбати) 
техник-иқтисодий 
тикланган билан 
янги детал 
ўртасидаги фарқ 
Иқтисодий 
кўрсаткичлар 
Детал
шикастланиши ва 
ейилиши 
характери 
Станокларда
ишлов бериш 
мумкинлиги 
82.Деталларни қайта 
тиклаш технологик 
жараѐнини лойиҳалашда 
асосий бошланғич 
қийматларни айтиб 
ўтинг. 
Тикланадиган
деталлар асосий 
нуқсонлари, қайта 
тиклаш дастур, 
қабул қилинган 
қайта тиклаш 
усули, қайта 
тиклашни асослаш 
Таъмирлаш
корхонаси асосий 
параметрлари 
Техник
иқтисодий 
асослаш 
Қайта тиклаш 
усулини 
асослаш. 
83.Қайта тиклаш 
усулини танлаш қандай 
мезонларга асосланади. 
Технологик, 
техник ва техник-
иқтисодий 
мезонлар асосида 
Детал нуқсонлари 
ва нуқсони 
бартараф этиш 
усуллари асосида 
Иқтисодий мезон 
асосида 
Таъмирлаш
корхонаси 
имкониятидан 
келиб чиққан 
ҳолда 
84.Техник сервис 
тушунчаси қандай 
ифодаланади. 
Барча техник 
воситалар тўплами 
ѐрдамида 
машиналар, 
агрегатлар, 
деталлар ва 
узелларга техник 
хизмат кўрсатиш 
ва таъмирлаш 
ҳамда уларнинг ўз 
вақтида эҳтиѐт 
қисмлар билан 
таъминлаш ва 
алмаштириш 
тушинилади. 
Машиналардан
фойдаланиш 
чоғида уларни соз 
ҳолатдан тутиб 
туриш учун 
бажариладиган 
ишлар мажмуи 
Ишлаш
қобилиятини 
тиклаш 
мақсадида 
машинанинг 
нуқсонларини 
бартараф этиш 
ишлари мажмуи. 
Машина, 
агрегат, 
узелнинг ишлаш 
қобилиятини 
айрим 
қисмларини 
алмаштириш, 
тиклаш ишлар 
мажмуи. 
85.Қишлоқ хўжалик 
машинасининг хизмат 
Машина
(буюм)нинг 
Машинанинг
ишлаш қобилияти 
Машинанинг
эскириш муддати 
Объектнинг
ишлаш вақти 

---

437 
муддатини қандай 
тушунасиз. 
шундай ҳолатики, 
бунда машина 
берилган 
вазифаларни 
техник ҳужжатлар 
талабларига мос 
келувчи 
параметрлар 
бўйича бажара 
олиш муддати. 
хусусияти. 
86.Машиналар 
чидамлилиги қандай 
ифодаланади. 
Машина, агрегат 
ѐки узелнинг 
техник хизмат 
кўрсатиш ва 
таъмирлаш йўли 
билан ишламай 
қолиш ҳамда 
нуқсонларининг 
олдини олиш, 
аниқлаш ва 
бартараф этишга 
мослашганлигидан 
иборат бўлган 
хусусияти 
Буюмнинг ўз иш 
кўрсаткичларини 
сақлаш хусусияти. 
Объектнинг
ишлаш 
давомийлиги ѐки 
ҳажми 
Машина, 
агрегат, узел, 
туташманинг 
ишлаш 
қобилиятини 
сақлаш 
хусусияти. 
87.Таъмирлашга 
яроқлилик 
(таъмирбоплик) қандай 
ифодаланади. 
Машина, агрегат, 
узелнинг техник 
хизмат кўрсатиш 
ва таъмирлаш йўли 
билан ишламай 
қолиши ҳамда 
нуқсонларининг 
олдини олиш, 
аниқлаш ва 
бартараф этишга 
мослашганлигидан 
иборат бўлган 
хусусияти. 
Буюмнинг техник 
ҳужжатлардаги 
талабларнинг 
лоақал биттасини 
ҳам мос 
келмайдиган 
ҳолати 
Объектнинг
ишлаш 
қобилиятининг 
бузилишидан 
иборат бўлган 
ҳодиса 
Буюмнинг ўз 
иш 
кўрсаткичларин
и сақлаши ва 
сақланиш 
муддати 
давомида ва бу 
муддат 
тугагандан 
кейин ҳам 
сақлаб туриш 
хусусияти. 
88.Машиналар 
сақланувчанлиги қандай 
ифодаланади. 
Буюмнинг ўз иши 
кўрсаткичларини 
сақлаш ва 
сақланиш муддати 
давомида ва 
муддат тугагандан 
кейин ҳам техник 
ҳужжатларда 
кўрсатилган 
қийматларда 
сақланиб туриш 
хусусияти. 
Буюмнинг техник 
ҳужжатларда 
изоҳланган охирги 
ҳолатга қадар 
бажарадиган иши. 
Таъмирланган
машинанинг 
охирги ҳолат 
юзага келгунга 
қадар 
бажарадиган иши 
Объектнинг
календар 
муддатларда 
ишлаш 
давомийлиги 
89.Машинанинг 
бузилмасдан 
ишлашлиги қандай 
хусусиятга эга. 
Машинанинг
қандайдир 
ҳажмдаги ишни 
бажаргунга қадар 
ўзининг ишлаш 
қобилиятини 
мажбурий 
Машина, агрегат, 
узелнинг техник 
хизмат кўрсатиш 
ва таъмирлаш йўли 
билан нуқсонларни
бартараф этиш 
хусусияти 
Машинанинг
берилган 
вазифаларни 
бажариш 
хусусияти 
Буюмнинг
техник 
ҳужжатларда 
изоҳланган 
ҳолатга қадар 
бажарадиган 
иши 

---

438 
танаффусларсиз 
сақлаш хусусияти. 
90.Машинани капитал 
таъмирлаш қандай иш 
мажмуидан иборат. 
Машинанинг
исталган 
қисмларини, шу 
жумладан, баъзи 
қисмларини 
алмаштириш ѐки 
тиклаш йили 
билан буюмнинг 
ресурсини тўлиқ 
ѐки шунга яқин 
даражада тиклаш 
ҳамда созлигини 
тиклаш учун бутун 
машинани ѐки 
агрегат, узелни 
таъмирлаш 
ишлари мажмуи. 
Машиналардан
фойдаланиш ва 
уларни сақлаш 
чоғида уларни соз 
ҳолатда тутиб 
туриш учун 
бажариладиган 
ишлар мажмуи. 
Машина, агрегат, 
узелнинг ишлаш 
қобилиятини 
таъминлаш ѐки 
тиклаш учун ҳам 
уларнинг айрим 
қисмларини 
алмаштириш 
(тиклаш) ишлари 
мажмуи. 
Ишлаш
қобилиятини 
тиклаш 
мақсадида 
машинанинг ѐки 
унинг айрим 
қисмларининг 
нуқсонларини 
бартараф этиш 
ишлари 
мажмуи. 
91.Қишлоқ хўжалик 
машинасининг, узел ва 
агрегатининг ресурсини 
қандай тушунасиз. 
Объектнинг
техник 
ҳужжатларда 
изоҳланган охирги 
ҳолатига қадар 
бажарадиган иши. 
Объектнинг иш 
қобилиятининг 
бузилиши 
Буюмнинг
техник ҳужжат 
талабларининг 
бирортасини 
қондира 
олмайдиган 
ҳолати 
Объектнинг
ишлаш 
қобилияти 
бузилишидан 
иборат бўлган 
ҳодиса 
92.Ишга қобилиятлилик 
деб нимага айтилади. 
Объектнинг ўз 
вазифасини техник 
меъѐр ѐки 
конструкторлик 
ҳужжат 
талабларига 
мувофиқ бажара 
оладиган ҳолатига 
айтилади. 
Объектнинг ўз 
иши қобилиятини 
сақлаш 
хусусиятидир 
Объектнинг
яроқлилик 
хусусиятини 
сақлаш (ѐки 
буюмни ташиш) 
даврида ва 
сақлашдан кейин 
ҳам йўқотмаслик 
хусусияти 
Объектнинг иш 
ҳажмини 
бажаргунга 
қадар бузилмай 
ишлашлигидир 
93.Умуммақсадли 
таъмирлаш 
устахоналари қайси 
даража турига мансуб 
деб ҳисоблаймиз. 
Фермер ва деҳқон 
хўжаликлари 
даражларига 
Вилоят
даржаларига 
Туман
даражасига 
Республика
даражасига 
94.МТУ нинг бош 
биносининг узунлиги 
қандай танланади. 
3
5
2
=
...
,