Тошкент давлат аграр университети

6-расм. Корхоналардаги режалаштириш турлари. 
Оператив ишлаб чиқариш режалаштириш
икки қисмдан иборат: 
календар режалаштириш ва оператив бошқариш – яъни диспетчеризациялаш.
 
Фермер хўжаликларида ѐки яқин йилларда ташкил этилган туман МТП 
ларида календарли режалаштириш усули кенг тарқалган. 7-расмда календар 
режалаштиришга тахминий мисол келтирилган. 
7-расм. Хўжалик устахонасида ажратиш-йиғиш бўлимини юклашнинг 
тахминий графиги. 
 
Диспетчерлаштириш
– ишлаб чиқариш маромини оператив бошқаришга 
ҳизмат қилади. Йирик корхоналарда бу хизмат тегишли алоқа воситалари ва 
телевизион ускуналарни ўз ичига олган сигнализация тизими билан жиҳозланган. 
Ишлаб чиқаришни янада такомиллаштириш бу ишларни ташкиллаштириш 
ва бошқаришнинг янги усулларини ва ѐндашувларини излаб топишни талаб 
қилмоқда. Бизда ҳам, хорижий давлатларда ҳам энг кўп тарқалган тури бу – 
тармоқли бошқариш усули ҳисобланади. Унинг асосий элементлари 9-расмда 
кўрсатилган. 

---

292 
Графикдаги ҳодиса муайян ва муҳим бўлиши зарур. Ҳеч қандай ҳодиса 
ундан аввалгиси якунланмасдан олдин содир бўла олмайди. 
Тармоқли графикни қуришдан дастлабкидан то якуний ҳодисалар сони 
аниқлаб олиниши лозим. Дастлаб йирик тармоқ аниқланади, сўнг эса улар 
деталларга, яъни майда элементларга ажратиб олинади. Бир ҳодисадан бошқасига 
ўтиш учун маълум ишни бажариш талаб қилинади. 1-жадвалда ҳодисалар тартиби 
келтирилган. Битта ҳодисадан иккинчисига ўтиш жараѐнида бажарилиши мумкин 
бўлган иш турлари берилган. Одатда ишлар сони ҳодисалар сонидан ошиб тушган 
бўлади. 
Тармоқли график усулининг асосий элементлари 
ишлаш (вақт ва ресурснинг сарф бўлиши билан боғлиқ жараѐн). 
кутиш (ишчилар орасидаги технологик ѐки ташкилий-тўхтам 
жараѐнлари). Графикда ишлаш ва кутиш жараѐнлари узлуксиз 
чизиқда тасвирланади. 
фиктив (мавқум) иш (ўзаро боғланиш) – ишчилар оралиғини тўғри 
боғлашга хизмат қилади. У вақт ва меҳнатни талаб қилмайди. 
ҳодиса (у графикда айлана, квадрат ва тўғрибурчак кўринишида 
тасвирланади). Ҳодисанинг узоқлиги нолга тенг.