Тошкент давлат аграр университети

Таъмирлаш корхоналарини компановкалашнинг (жойлаштириш) 
мақсади юк оқимининг энг қисқа йўлига эришиш, участка ва цехлар ўртасидаги 
ўзаро боғлиқликни сақлаш, хавфсизлик ва ѐнғинга қарши меъѐрларга риоя қилган 
ҳолда корхонани лойиҳалашга эришишдир. 
Асосий базавий (уларга таъмирланган бошқа агрегат ва узеллар ўрнатилади) 
деталнинг ҳаракатланишидан келиб чиққан ҳолда (рама, блок, тирсакли вал ва 
ҳ.к.) технологик жараѐнлар схемасининг қуйидаги оқим йўналишлари маълум
(5-расм): тўғри оқимли, Г – кўринишдаги ва П – кўринишдагилари. 
Улардан биринчилар кичик ва ўрта ўлчамдаги ва умум мақсадли 
устахоналарга мўлжалланган. 
Г ва П кўринишдаги оқимлар транспорт йўлини анча қисқартиришга имкон 
бериб, қурилиш харажатларини камайтиради. Аммо базисли деталларни 
таъмирлаш ишларини қийинлаштириб қўяди, уларнинг тўғри чизиқда 
ҳаракатланишига салбий таъсир этади ва бир қанча конвейерлардан 
фойдаланишга мажбур бўламиз. 
 
 
 
 

---

290 
5-расм. Асосий участкаларни (бўлимларни) тахминий жойлаштириш:
а
-тўғри оқимли ҳолатда; 
б
- Г шаклидаги ҳолатда; 
в
- П шаклидаги ҳолатда;
1-қисмларга ажратиш ва ювиш участкаси; 2-дефектовка ва комплектлаш 
участкаси; 3-деталларни таъмирлаш участкаси; 4-узел ва агрегатларни 
таъмирлаш участкаси; 5-машиналарни йиғиш участкаси; 6-кабиналарни ва 
кузовларни таъмирлаш участкаси. 
Г ва П шакллардаги оқимлар ихтисослашган корхоналар ва 
автомобилтаъмирлаш заводлари учун мўлжаллангандир. 6-расмда таъмирлаш 
корхоналаридаги режалаштириш турлари кўрсатилган. 
Мустақил хўжалик ҳисобига ўтган таъмирлаш корхоналаридаги (асосан 
заводлар) режалаштириш ишлари перспектив, жорий ва оператив турларига эга. 
Перспектив режа жорий ва йиллик режани тузишга хизмат қилади. 
Техпромфинплан (техник ишлаб чиқариш ва молиялаш режаси) 
корхонанинг техник, молиявий ва ташкилий ишлаб чиқариш фаолиятининг 
йиллик дастури ҳисобланади. 
Фермерлар ассоцияси таркибидаги устахоналарнинг ишлаб чиқиш 
ишларини режалаштириш фермер хўжаликларининг перспектив ва жорий 
режалари таркибидан четга чиқмайди. 

---

291 
Таъмирлаш корхоналаридаги 
режалаштириш турлари. 
перспектив (узоқ муддатга мўлжалланган) режалаштириш 
(ихтисослаштириш, ишлаб чиқариш ҳажми, ИТТ нинг асосий 
йўналишлари, топшириғи; меҳнат ва ҳақ тўлаш топшириғи; ашѐ, 
материаллар; ѐнилғи ва энергия сарфлари меъѐрларини 
ўзгартириш; маҳсулот таннархини пасайтириш; асосий фондларни 
ўзлаштириш кўрсаткичлари; молиялаш ҳажми ва йўналишларини 
аниқлаш). 
жорий режалаштириш (техпромфинплан, ишлаб чиқариш ва 
чиқариш режаси; валовая ва товар маҳсулотини бериш режаси, 
реализация маҳсулоти). 
оператив режалаштириш.