Ii bob. Chizma chizishning shartli belgilari va standartlarini o'rganish

Kombinatsiyalangan usul
– zanjir va koordinat usullarini birga qo‘llash. 
(171-chizma, v). Bu holda asosiy bazadan tashqari yordamchi bazadan 
foydalaniladi. Yordamchi bazadan bir qator buyumning o‘lchamlarini qo‘yish va 
nazorat qilish qulay, ayniqsa murakkab shakllik buyumni o‘lchamini qo‘yishda 
kombinayiyalangan o‘lcham qo‘yish usuli keng qo‘llaniladi. Har qanday zanjir 
usulida o‘lcham tutashmasligi kerak. Bu holda buyum tayyorlanganda uning talab 
qilingan o‘lchamini aniqligini taminlab bo‘lmaydi. Misol: agar zanjir usulida 
chizmada buyumning gaborit o‘lchami ko‘rsatilgan bo‘lsa, u holda oraliq 
o‘lchamidan biri bo‘lmasligi kerak. 172-chizmada vtulkani tasviri berilgan, unda 
o‘lchamni kominatsiyalash usulida qo‘yilgan va o‘lchamlarni bazasi qo‘rsatilgan. 

---

6 
Asosiy baza A ga unga ko‘ndalang kesim olingan. Undan buyumning 
22.42..68 alohida elementlarni o‘lchamlari va umumiy uzunligi 90 qo‘yilgan 
Erdamchi. B, V, G bazalar buyumning boshqa elementlarini o‘lchamini qo‘yish 
uchun mo‘ljallangan. Baza B 

6 aylanani holatini aniqlovchi 12 o‘lchamni 
ko‘rsatish vazifasini bajaradi. V bazadan halqasimon o‘yiqning kengligi 3. G 
bazadan 

35 bo‘lgan tekis buyumlarda uning tashqi ishlov berilgan cheti baza 
bo‘lishi mumkin. 173-chizmada shunday buyumni tasviriga o‘lcham qo‘yish 
ko‘rsatilgan. O‘zaro perpendikulyar A va B chetlardan gaborit va buyumning 
elementlari holatini ko‘rsatadigan o‘lchamlar qo‘yilgan. Elementlarni o‘lchami 
berilmagan. Buning uchun qo‘shimcha baza tanlash kerak. O‘lchamlarni iloji 
boricha buyumning tasvirini konturidan tashqariga joylashtirish kerak. Ko‘rinishi 
bir qismi bilan tegishlik qirqimni bir qismi birga tasvirlanganda ularni simmetriya 
o‘qidan ikki tomonga tegishli tashqi va ichki shakil uchun joylashtiriladi. (172-
chizmaga qarang). Ayrim hollarda buyumning elementlari (teshik, tish, o‘yiq) bitta 
o‘qda yoki bitta aylanada joylashgan bo‘lsalar ularni o‘zaro joylashishini 
aniqlovchi o‘lchamlar quyidagi usulda qo‘yiladi: koordinata-bitta bazadan (174- 
chizma, a,b); kombinatlashtirilgan -bir qancha umumiy bazadan bir qancha 
guruh bilan (174-chizma, v); zanjir-yonma-yon element orasida (174-chizma, g).

---

7 
Qandaydir elementga tegishli o‘lchamlar (teshik, o‘yiq, chiziq) bir 
ko‘rinishga guruhlanadi va ko‘p tushuncha beradigan ko‘rinishga joylashadi. 
Baza chizmalarda ko‘rsatilgan xatolardek bir xil joylashtirilmaydi. Misol: 
175-chizmada tasvirlngan buyumda uning diametrini va xolatini aniqlovchi 
o‘lcham ustidan ko‘rinishda o‘yiqga tegishlik o‘lcham bosh ko‘rinishda 
ko‘rsatilgan. Chunki bu ko‘rinishlarda berilgan elementni geometrik shakli eng 
ko‘p to‘liq ko‘rsatilgan.