СоғЛИҚни сақлаш вазирлиги

 
3.4. ДОРИ ВОСИТАЛАРНИ РЕЦЕПТСИЗ БЕРИШ ВА 
ДОРИХОНА АССОРТИМЕНТИ 
 
Врач рецептисиз бериладиган дори воситалари дорихона чакана 
савдосининг асоси ҳисобланади. Масалан, рецептсиз сотиладиган дори ва 
бошқа маҳсулотлар дорихона оборотининг 50-60%ини ташкил этади. Бошқа 
давлатлар каби Ўзбекистон Республикасида кейинги йилларда рецептсиз 
дори воситаларини сотиш ҳажми тобора ортиб бормоқда. Бунга қуйидаги 
омиллар таъсир қилмоқда: 
-
Дори воситалари ассортименти ошиб бориши; 
-
Аҳоли билим даражаси ва савиясини ўсиши; 
-
ўзини ва оила аъзоларининг соғлиғига эътиборли бўлиш; 
-
соғлом турмуш тарзига интилиш. 
Рецептсиз дориларни бериш (дунѐ бўйича термин қабул қилинган over 
the counter drug – OTC - drug) дорихона асосини ташкил этади. Соғлиқни 
сақлаш тизимида давлатнинг олиб борган сиѐсати, ҳар бир одамнинг дори 
воситаларини танлаб олиш ҳуқуқи, соғлиғига бўлган жавобгарлиги 
дорихонадаги бу йўналишни аҳамиятини тобора оширмоқда. Ривожланган 
давлатларда касалликка чалинган одамлар замонавий дори воситалари, 
биологик актив моддалар ва бошқа усуллар ѐрдамида ўз-ўзини даволаш 
билан шуғулланиб, шу омиллар таъсирида бир қатор мамлакатларда ўз-ўзини 
даволаш ―жавобгарлиги‖ концепцияси Соғлиқни сақлаш ишларини давлат 
сиѐсати миқѐсида олиб борилмоқда. 
Европа иттифоқига кирган давлатларда ўзини даволаш деганда ўзлари 
белгиланган симптомлар ва хатоликларни дори воситалари ѐрдамида 
даволаш тушунилади. Амалиѐтда эса бу бир оила аъзоси томонидан иккинчи 
аъзосини даволашдир. 
Рецептсиз бериладиган дори воситаларини рационал қўлланилиши ўз-
ўзини даволаш жавобгарлигида қуйидаги асосий йўналишларни ўз ичига 
олади: 
-
врач рецепти талаб этилмайдиган дори воситасини олиш тартибини 
аниқлаш; 
-
истеъмолчининг кўпроқ маълумот олиши учун ўзгача усулларни ишлаб 
чиқиш; 
-
рецептсиз бериладиган дори воситалари рекламасига бўлган талабларни 
ишлаб чиқиш; 
-
мустақил таълим олиш; 
-
қайд қилиш тартиби. 
Дунѐ амалиѐтида врач рецептисиз олинган, ножўя таъсири жуда кам 
бўлган дори воситаларнинг ҳаммаси ―Уй аптекаси‖ номини олган. Дорихона 
шахобчаларида фақат рецептсиз сотиладиган дориларни ва айрим 

---

40 
парафармацевтик турдаги маҳсулотларни савдосини амалга ошириш кўзда 
тутилади.
Рецептсиз дори воситаларни савдоси одатда дорихонада алоҳида бўлим 
ташкил этиб олиб борилади. Бу бўлим савдо залида жойлашади ва 
жиҳозланиши санитария ва техник меъѐрларга мос бўлиши керак. Дорихона 
ассортиментини яққол кўрсатиш ва реклама қилиш учун савдо залида 
алоҳида витринали стол очиш мумкин. 
Бўлимни фармацевт бошқаради, бўлимда олий ва ўрта маҳсус 
маълумотли фармацевтлар ишлайди.