Биогеография фанидан I курс 1 семестр 5140500 – “География ва иқтисодий билим асослари”учун

Chig’anoqsimon sinim – 
opal, xalsedon 
To’g’ri sinim – 
usti tekis bolgan
 
sinish, unga slyudaiar xosdir. 
Noto’g’ri sinim – 
yuzalari notekis. Magnetit, gematit. 
Donador sinim – 
donador agregatlar xos, apatit. 
Tolali yoki zirapchasimon sinim – 
asbest. 
Ulanish yuzasi
– 
mineral kristalining
kuch ta’sirida 
kristallorafik yuzalari bo’yicha ajralishiga 
ulanish yuzasi
deyiladi.
Ular quidagich bo’ladi. 
1. Ulanish yuzasi o’ta mukammal – yuzasidan tekis va silliq 
plastinkalar bir tomonga osonlik bilan ajraladi. 
2.
Ulanish yuzasi mukammal – silliq yuzalar hosil qiladi. Bunga kalsit, 
galit, gips va h.k. 

---

3.
Ulanish yuzasi o’rtacha – ulanish yuzasi bo’yich tekis ajralib, boshqa 
tomonga sinsa notekis bolakchalar hosil qiladi. masalan dala shpati, 
rogovaya obmanka, kalsit. 
4.
Ulanish yuzasi nomukammal – ulanish yuzasi notekis bolakchalarni 
hosil qiladi. Apatit, olivin, sof oltingugurt, berill va b 
5.
uilanish yuzasi o’ta nomukammal – kuch ta’sir etganda shklsiz 
bo’lakchalar hosil qiladi. Bunga kvarts, oltin, magnetit, korund misol 
bo’ladi. 
Qattiqligi – 
minerallarning tashqi mexanik kuchga qarshi chidamlilik 
hususiyatidir. Minerallarning qattiqligi mineral yuzasini tirnalishi, 
qirilishi, va bosimga bo’lgan qarshiligidir. Minerallarning qattiqlik 
shkalasi XIX – boshida Avstriya olimi F Moos tomonidan tuzilgan. U har-
bir qattiqlik uchun 10 ta mineralni andoza qilib tanlab olgan . har bir 
mineral ozidan keyin kelgan minerallar bilan tirnaladi. 
 
Absolyut qattiqlik kg/mm
3 
1.
Talk - Mg (Si
4
O
10
)(OH)
2
- 24 
2.
Gips - CaSo
4
*2 H
2
O - 36 
3.
Kalsit - CaCo
3
- 109 
4.
Flyuorit - CaF
2
- 189 
5.
Apatit - Ca
5
(Po
4
)
3
F - 536 
6.
Ortoklaz - K (Al Si
3 
O
8
) - 795 
7.
Kvarts - SiO
2
- 1120 
8.
Topaz - Al
2
[Si O
4
] [F, OH]
2 -
1427 
9.
Korund - Al
2
O
3
- 2060 
10.Olmos - C -10060
Amaliyotda quidagi ko’rsatgich ahamiyatli: 
1) 1-2 tirnoq bilan tirnaladi 
2) 3-5 o’tkir pichoq bilan tirnaladi 
3) 5-7 shisha bilan tirnaladi 
4) 8-10 shisha yoki egov bilan tirnalmaydi.