Биогеография фанидан I курс 1 семестр 5140500 – “География ва иқтисодий билим асослари”учун

Chizig’ining rangi –
minerallarni chinni plastinka ustiga chizganda 
qoladigan iz rangi chizig’ rangi yoki kukunining rangi uning haqiqiy rangi 

---

hisoblanadi. Chunki mineral rangi tashqi ko’rinishidan kopinch farq qiladi. 
Masalan, pirit rangi misdek sariq, kukuninning yoki chizigining rangi qora, 
gematit rangi qung’ir qora – chizig’ining rangi olchasimon qizildir. 
Yaltiroqlik – 
mineral yuzasiga tushgan nurni qaytarish qobilyati 
yaltiroqlik deyiladi. Yaltiroqlik metal yuzasining xarakteriga, nur sindirish 
qobilyatiga, mineral kristallarining donachalariga hamda mayda yoriqlarning 
yuzada mavjudligiga bog’liq bo’ladi.
 
Yaltiroqlik quidagi turlarga bo’linadi: 
-
metalsimon yaltiroqlik, 
-
shishasimon yaltiroqlik, 
-
olmossimon yaltiroqlik, 
-
moysimon yaltiroqlik, 
-
yarim metal yaltiroqlik, 
-
ipakdek yaltiroqlik.
Tiniqlik yoki shaffoflik. 
Yupqa plastinkasi yuzasidan nurni o’tkazishi 
tiniqlik deyiladi. U quidagi darajada tavsiflanadi. 1. Tiniq mineral – kalsit, 
island shpati, tog’ billuri. Urarning tagida nima borligi aniq ko’rinadi. 
2. Yarim tiniq – mineral yupqa plastinkalari orqali predmetning shaklini 
ko’rish mumkin. Ba’zi bir opal va xalsedon bunga misol bo’ladi. 
3. Nurlanuvchi – mineral nurni juda kuchsiz o’tkazadi. Unday minerallarga 
dala shpatlari va nefrit mansubdir. 
4. Tiniq bo’lmagan minerallarga metalsimon yaltiroq minerallar kiradi. 
Masalan, pirit, magnetit, gematit. 
 
Sinimi –
bu fizik xossa ba’zi minerallar uchun muhim belgidir. Mineral 
biron narsa bilan madalanganda har-xil yuzalar paydo bo’ladi. Bu yuzalar 
qovushqoqlik yo’q xillarda hosil bo’ladi. Minerallarda ulanish yuzasi bo’lsa, 
to’g’ri sinish, ulanish yuzasi bo’lmasa, noto’g’ri sinish hosil qiladi.sinim 
aniq kristal tuzilishga ega bolmagan minerallar uchun xosdir.