Mas’ul muharrirlar: Olimjon Tojiyev

1
-
Топшириқ. 
Сизнинг бошлиғингиз яқинда 50 ёшини нишонлайди. Унга 
ишчи ходимлар муносиб совға тайёрлашни режалаштиришган. Сизнинг 
вазифангиз шеригингиз билан туғилган кунни ташкил этиш ва совға танлаш 
режасини тузишдир.
Мунозара жуфтнутқ эса фикрларни далиллаш, уларга танқидий 
ёндашиш, суҳбатдошни ишонтириш, исботлаш каби фаолиятлар билан боғлиқ 
бўлади. Сўзловчининг диққати нутқнинг мазмундорлиги ва мантиқийлигига 
қаратилади ва нутқ малакалари такомиллашган даражага етказилади.
Шунинг учун бу нутқ шаклини 3 ва 4-босқич талабаларига ўргатиш 
тавсия этилади. Ушбу жуфтнутқ тури учун ҳам алоҳида тил материали 
танланиши лозим. Жуфтнутқ ситуатив ҳисобланса, якканутқ мавзу юзасидан 
гапириш демакдир. Якканутқ, яъни 
монолог
фикрни оғзаки баён этиш, 
ўқилган ёки тингланган матн мазмунини айтиб бериш, ҳикоя қилиш, оғзаки 
мулоқот юритиш каби фаолиятлардан ташкил топади. Монолог шахсий тил 
тажрибасини ишга солиш, фикр ва мулоҳазаларни изчил баён қилиш, 
айтилаётган ахборотни яхлит ҳолга келтириш, нутқий вазият бўйича ўз 
муносабатини билдириш кабиларни ўз ичига олади. 
1
Ў. Ҳошимов ва И. Ёқубов 
“Инглиз тили ўқитиш методикаси
” 
номли дарслигида диалог ва монолог 
ҳақида қуйидаги фикрларни билдирганлар: Оғзаки нутқда киши бирор ният 
мақсадни кўзлайди, сўнг уни тил шаклига кўчиради. Психология яна бу нутқни 
тез (реактив) ва коммуникатив нутққа ажратади. Биринчисида, (монологда) 
талаба нутқни режали равишда ўзи тузса, сўнг содир қилса, иккинчисида 
(диалогда) анча мураккаб нутқ иккинчи сўзловчига мослашишни талаб қилади, 
монолог эркин содир бўлса, диалог нутқ эса иккинчи кимсага қаратилгандир, 
эркин эмасдир. 
2
Юқоридаги фикрга қўшилган ҳолда шуни айтиш керакки, диалог 
монологдан кўра қисқароқ ва осонроқ туюлсада, чет тилда мулоқот қилиш 
жараёнида талабадан иккинчи шахснинг саволини тўғри тушуниш, унинг 
нимани назарда тутаётганлигини англаш, унга тез ва тўғри жавоб қайтариш 
талаб этилади. Хулоса сифатида шуни айтиш жоизки, сўзловчининг фикрини 
тинглаб ўз фикрини оғзаки баён қилиш жараёнида оғзаки нутқнинг лингвистик 
хусусиятларини билиш, уни ҳисобга олиш таълимнинг самарадорлигини 
белгилайди.
Адабиётлар: 
1. Жалолов Ж. Ж. Чет тил ўқитиш методикаси. - Т.: Ўқитувчи, 2012 й., 
245-б.
1
С.Мисиров. Касб-ҳунар коллежларида инглиз тили ўқитишнинг лингводидактик асослари. Педагогика 
фанлари номзоди илмий даражасини олиш учун ёзилган диссертация. Тошкент 2007 й., 54 б. 
2
Ҳошимов Ў. Ҳ., Ёқубов И.Я. Инглиз тили ўқитиш методикаси. -Т.: Шарқ, 2003, 23-24 б.
 

---

Tilshunoslikdagi zamonaviy yo
‘
nalishlar: muammo va yechimlar
181 
2. Мисиров С. Касб-ҳунар коллежларида инглиз тили ўқитишнинг 
лингводидактик асослари. Педагогика фанлари номзоди илмий даражасини 
олиш учун ёзилган диссертация. Тошкент. 2007 й., 54 б.
3. Сафарова Р. Ғ. Педагогика энциклопедияси. Ўзбекистон миллий 
энциклопедияси. Тошкент 2015 й.
4. Ҳошимов Ў. Ҳ., Ёқубов И. Я. Инглиз тили ўқитиш методикаси. -Т.: 
Шарқ, 2003, 23-24 б.