Qurilishda menejment

Kredit obyekti
har qanday pul emas, balki faqat vaqtincha bo`sh turgan, 
berilishi mumkin bo`lgan pullar va tovarlardir.
Bo`sh pul uch xil bo`ladi:
- tadbirkorlar yoki katta puldorlar qo`lidagi pul, ya‘ni kapital;

---

- aholi qo`lidagi pul ertami-kechmi ehtiyojni qondirish uchun to`plangan pul, 
egasi qo`lida kapital emas, balki iste‘molni qondirish vositasi;
- davlat ixtiyoridagi pul. Bu pul ham kapital (davlat korxonasi uchun), ham 
umumiy iste‘mol pulidir.
Qayd qilingan bo`sh pullar ssuda fondini (qarz fondini) tashkil etadi. Bo`sh 
pulllar quyidagi manbalardan kelib chiqadi:
- amortizatsiya pulining muddati tugagunga qadar to`planib borishi. 
Amortizatsiya puli har yili ajratiladi va u bir necha yildan keyin ishlatilishi sababli 
ma‘lum davr bo`sh turadi;
- ishlab chiqarishni o`stirish uchun foydadan investitsiya puli muqim ajratib 
boriladi, lekin bu pulni ma‘lum miqdorda yig`ilgandan so`ng investitsiya qilish 
mumkin;
- xomashyo, yoqilg`i va materiallar uchun oldin sarflangan pul tovar sotilishi 
bilan egasiga qaytarib beriladi, lekin ularni yangidan sotib olish shu vaqtning o`zida 
yuz bermaydi. Ammo bu mablag`lar dastlab joriy schyotga kelib tushadi. Bu resurslar 
depozit qilib rasmiylashtirilgandan keyingina kredit resurslari sifatida hisobga 
olinadi;
- foydadan ajratilgan ijtimoiy fondlar pulining kelib tushish vaqti bilan ishlatish 
vaqti ham to`g`ri kelmaydi, natijada pul bo`sh qoladi;
- ish haqi pulining kelib tushishi va sarflanishi bir vaqtda yuz bermaydi. 
Ma‘lumki, tovar sotilgach, pul tushib turaveradi, ish haqi har kuni emas, har 15 
kundan so`ng beriladi. Natijada, ish haqi fondining puli ham bo`sh turishi mumkin;
- fuqarolarning iste‘molchi sifatida qarilikni ta‘minlash, qimmatbaho tovar 
olish, sayohat qilish yoki katta marosim o`tkazish uchun jamlangan puli bo`ladi, u 
yetarli miqdorga borguncha, yoki ishlatish fursati kelguncha bo`sh turadi;
- davlat budjetiga pul daromadlarining kelib tushishi va ularning sarflanishi 
ham bir vaqtda yuz bermaydi;
- turli-tuman xayr-ehson va sug`urta pullarining hosil bo`lishi va ishlatilishi 
ham turli vaqtda yuz berganidan, uning bir qismi sarflanmay, bo`sh turib qoladi.
Xullas, jamiyatdagi pul resurslari harakatining notekis bo`lishi, bir qism 
pulning bo`sh qolib, qarz fondiga aylanishi uchun imkon beradi.
Kredit to`rt xil vazifani bajaradi:
Birinchidan, 
pulga tenglashtirilgan to`lov vositalari (masalan, veksel, chek, 
sertifikat va hokazolar)ni yuzaga chiqarib, ularni xo`jalik aylanmasiga jalb qiladi.