|
O IT S infeksiyasi yuqishiga sabab boMmaydigan om illar
— O I T S infeksiyasiga c h a lin g a n b e m o r la r n i s h ik a s tla n
m a g a n terisiga t e k k a n d a , b e m o r n i p a y p a sla b tek sh irib k o ‘r g a n -
d a va parv arish i d a v o m id a ;
— m a is h iy a lo q a la r, m a s a la n , u m u m i y d o r ix o n a , h o ja -
tx o n a va b o s h q a la r d a n fo y d a la n ilg a n d a ;
— O I T S infeksiyasiga c h a lin g a n b e m o r bilan y o n m a - y o n
ish lag an d a ;
— b e m o r n i c h o ‘m iltirg a n d a.
268
O IT S infeksiyasining o ‘ziga x o s xususiyatlari
— yash irin davri 2 h a f ta d a n 4 h a f ta g a c h a , a y rim h o lla rd a
— 6 h afta g a c h a ;
— k a sa llikning b o s h la n g ‘ich a lo m a tla ri: q isqa m u d d a tli
m a 'l u m ta rtib d a d a r m o n s iz la n is h , istm a la sh , m u s h a k l a r o g l-
rishi;
— b o s h l a n g ‘ich b e lg ilarid an b o s h la b o q b e m o r y u q u m li
h iso b la n a d i;
— a n tite la la r b irla m c h i a l o m a tla r id a n 1— 3 o y d a n keyin
a n iq la n a d i;
— O I T S rivojlanishida oldingi y a sh irin d a v r in in g kattaligi;
— O I T S g a q a r s h i v a k s i n a v a i m m u n o g l o b u l i n l a r n i n g
y o ‘qligi.
Q o n infeksiyalari q o ‘z g ‘a t u v c h i l a r in i n g kasb fa o liy a tid a
y u q is h xavfi a n c h a y u qoridir.
B e m o rla r g a tibbiy x iz m a t k o 'r s a tila y o tg a n d a va biologik
m a te r ia lla r bilan ish la y o tg a n d a q o n orq a li y u q a d ig a n in fe k
siyalar bilan z a ra r la n is h n in g o ld in i olish c h o r a la ri q u y id a g i
la rd a n iborat:
— s a n c h ilu v c h i va kesuvchi a s b o b la r (n in a , skalpel, q aychi
va b o s h q a la r ) bilan m u o la ja q ila y o tg a n d a xavfsiz ishlash q o i d a
lariga a m a l qilish k erak ( n in a q a lp o q c h a s in i a sb o b y o r d a m id a
kiydirish, z a ra r siz la n tir ilg u n c h a n i n a n i s h p ris d a n olm aslik);
— q o n va biologik su y u q lik la r b ila n m u o la ja v a q tid a kasbiy
a lo q a la r n in g oldin i olish m a q s a d id a shaxsiy h i m o y a vositalari
(jarro h lik xalatlari, q o ‘lq o p , n iq o b , h im o y a lo v c h i k o ‘z o y n a k ,
fa rtu k , b a x illa )d a n fo y d a la n ish kerak;
— s h ik a s t l a n g a n , h i m o y a q o ‘lq o p la r i y o k i le y k o p la s tir
y o p ish tirib b o ‘lm a y d ig a n , q o d l a r i d a yaralari b o ‘lgan tibbiyot
x o d im la ri kasallik d a v r id a ish d a n o z o d q ilina dila r;
— la b o ra to riy a la rd a q o n va z a r d o b la r bilan m u o la ja la r
re z in a — n o k , a v to m a tik p ip e tk a , d o z a to r l a r y o r d a m i d a olib
borilishi kerak;
— q o n , biologik suyuqlik, a ’zo lar, b io m a te r ia lla r solingan
b a r c h a id ish la r zich q o p q o q la n is h i kerak;
— lab o ra to riy a g a q o n va b io m a te r ia lla r s in a m a la r i k o n -
te y n e r la rg a , biks yoki p en a lg a , s u m k a - m u z l a tg i c h g a jo y la s h -
tirilg a n shtativ la rg a solinib j o ‘natilishi kerak;
269
— ja r r o h lik operatsiy a si v a q tid a „ n e y tr a l m a y d o n “ usuli d a n
fo y d a la n ish kerak.
T ib b iy o t x o d i m in i n g terisi, shilliq q a v a tin in g turli d a r a ja d a
sh ik a stla n ish i, s h u n in g d e k , b e m o r g a tibbiy y o r d a m k o ‘rsatish
p a y tid a b io m a te r ia lla r tu sh ish i V I C H yoki infeksion kasallik
q o ‘z g ‘atu v ch isi b o r b i o m a te r ia l b ila n a lo q a d a boN gan d e b
ta sn ifla n ish i shart.
Bemor bilan bevosita aloqadan keyingi profilaktika
Teri shikastlangan
(teshilish, kesi-
lish) paytda qon
yoki biologik
suyuqliklar bilan
aloqada boMganda
• QoMqopning ishchi yuzasini ichkariga qayirib,
q o 'lqop yechiladi.
• Yara, teshilgan joydan qon siqib chiqariladi.
• Oqar suvda q o ‘l yaxshilab sovunlab yuviladi,
keyin 70° li etil spirti eritmasi bilan artiladi.
• Shikastlangan joy biror-bir zararsizlantiruvchi
modda (70° li etil spirti, kesilganda 5% li yod
eritmasi, 3% li vodorod perikisi eritmasi) bilan
yuviladi.
• Qo'lga plastir yopishtiriladi, rezina barmoqcha
kiyiladi
Teri shikastlan-
ganda (teshilish,
kesilish) qon yoki
biologik suyuq
liklar bilan aloqa
da boNganda
• Ishni davom ettirish zarur bo'lsa, yangi qo'lqop
kiyiladi.
• Shoshilinch yordam ko'rsatish va qayd qilish
uchun davolash profilaktika muassasasi boshliq-
lari bu haqda ogohlantiriladi
Shikastlanmagan
teri bilan qon
yoki biologik
suyuqliklar
aloqasi
• O qar suvda sovunlab yuviladi.
• Zararlangan joyni zararsizlantiruvchi modda
(70° li spirt eritmasi, 3% li vodorod perikisi,
3% li xloramin eritmasi bilan artiladi)
Shilliq qavatga
biomaterial tush-
ganda
• Og'iz bo'shlig'i 70° li etil spirti eritmasi bilan
chayiladi;
• Burun bo'shlig'iga 30% li albutsid eritmasi
tomiziladi.
• K o'zlar (toza qo'llar bilan) suv bilan yuviladi,
30% li albutsid eritmasi tomiziladi.
• Burun va ko'zlarni 0,5% li kaliy permanganat
eritmasida yuvish mumkin
270
Xalatga, kiyimga
biomaterial tush-
ganda
• Kiyimni yechib, zararsizlantiruvchi modda
solinadi.
• Zararlangan q o ‘l yoki tananing boshqa qismlari
suv bilan yuviladi va 70° li etil spirti eritmasida
artiladi.
• Ifloslangan poyabzal zararsizlantiruvchi
moddada namlangan latta bilan 2 marta artiladi
OITSga tekshi-
rilganda va anti
retrovirus pre-
pa rati profilaktika
maqsadida buyu-
rilganda
• Barcha davolash-profilaktika muassasalarida
zararlanganlarga tibbiy yordam ko'rsatiladi va
O ITS bilan zararlangan materiallar bilan ishla-
shda yuzaga keladigan favqulodda vaziyatlarni
qayd qilish jurnali olib boriladi.
• Belgilangan tartibga k o ‘ra, favqulodda vaziyat
qayd qilinganidan so'ng, tibbiyot xodimiga OITS
antitelasini aniqlash testi o'tkazish taklif qilinadi.
Tibbiyot xodimining roziligi bilan test uchun
aloqadan so'ng darhol, lekin 5 kundan kechik-
masdan qon olinadi. Agar ijobiy javob olinsa, xo
dim O IT S bilan boshqa sharoitda zararlangan va
bu avariya zararlanish sababi hisoblanmaydi.
Manfiy javob olinganda, testni 3—6 oy, so'ngra
esa bir yildan keyin takrorlash taklif qilinadi
O ITSga tekshi-
rilganda va anti
retrovirus pre-
parati profilaktika
maqsadida buyu-
rilganda
• Tibbiyot xodimini OITS ga tekshirish natijalari
maxfiy hisoblanadi.
• Agarda OITS bilan zararlangan materiallar
bilan ishlashda favqulodda vaziyat yuzaga kelsa,
shu material bilan ishlagan tibbiyot xodimi
shoshilinch ravishda, profilaktika sifatida Retrovir
preparatidan kuniga 800— 1000 mg dan 3—4
hafta davomida (uning roziligi bilan) qabul
qilishi lozim. Profilaktikani 3 yoki 6 oydan so'ng
qaytarish zarur. Retrovirni profilaktika sifatida
favqulodda vaziyat yuzaga kelgandan 24—36 soat
o'tgach qabul qilish kerak
Qon va biologik
suyuqliklar bilan
aloqa paytida
shoshilinch yor
dam ko‘rsatish
uchun apteka
• Retrovir.
• Rezina „barmoqlar" (har bir ishchiga 1—2
tadan).
• Leykoplastir.
• Qaychi — 1 ta.
• Kaliy permanganat.
271
Q on va biologik
suyuqliklar bilan
aloqa paytida
shoshilinch yor
dam k o ‘rsatish
uchun apteka
• Kaliy permanganatni aralashtirish uchun
belgilangan 1 litrli idish.
70° li etil spirti — 50,0 ml.
30% li albutsid eritmasi, tubikda — 1—2 ta.
5% li yod eritmasi.
3% li vodorod perikis eritmasi.
Q o'lqoplar - 3 ta.
Zararsizlantiruvchi eritma: 3% li xloramin
30,0 ml.
• Zararsizlantiruvchi moddalarni aralashtirish
uchun idish.
Do'stlaringiz bilan baham: |
