O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti

Eritrotsitlar 
- bu qizil qon to‘qimasi, tarkibi gemoglabindan iborat. Unda 
kislorod bo‘ladi va u orqali to‘qimalar oziqlanadi. Eritrotsitlar etishmaganda 
organizm to‘qimalarida kislorod etishmovchiligi sodir bo‘ladi va shuning 
natijasida turli klinik xolatlar yuz beradi. 
Leykotsitlar
- unga limfotsitlar, monotsitlar, eozinofillar, bazofillar kiradi. 
Ular qonning oq to‘qimalari, organizmni himoyalovchi vazifasini bajaradi, 
immunitet ishlab chiqaradi. Ularni etishmasligi immunitetni kamayishiga va turli 

---

52
yuqumli kasalliklarni rivojlanishiga sabab bo‘ladi. 
Trombotsitlar
- bu qon plastinkalari, qonda tromba hosil bo‘lishida ishtirok 
etadi. Uni organizmda etishmasligi turli qon ketishlarga olib keladi. 
Muhitning radioaktivlik muvozanatini buzilishi, ya’ni oshishi va odamga 
ta’siri to‘qimalardagi o‘zgarishlarga sabab bo‘ladi. Normal, odatdagi sharoitda 
radioaktiv zarrachalar DNK molekulasida soatiga 8 mingtagacha birikmalarni 
zararlaydi va ular o‘z-o‘zidan tiklanadi. Shuning uchun tibbiyotda radiatsiyaning 
kam dozasi organizmning biologik himoya xususiyatini faollashtiradi, ko‘pi 
o‘ldiradi deb yoziladi. 
Tabiatda ko‘zga ko‘rinmaydigan radiatsiya zarrachalari yerda, suvda, havoda, 
materiallarda, kiyimlarda, binolarda, oziq-ovqatda taqinchoq, o‘yinchoqlarda 
doimo mavjud. 
Darajalari: 
Nur kasalligining 4 darajasi (o‘ta og‘ir)-6 Gr (600-r dan ortiq) dan ortiq 
nurlanish dozasining miqdori ta’sir etganda rivojlanadi. 15 daqiqadan so‘ng 
zararlanganlarda kasallikning boshlang‘ich davri kuchli ravishda rivojlanib boradi. 
Zararlangan odam beto‘xtov ravishda qusa boshlaydi, adinamiya holati paydo 
bo‘ladi, psixomotor qo‘zg‘alishlar sodir bo‘ladi, kollaps rivojlanadi. Teri va shilliq 
qavatlar qizarib, tana harorati ko‘tariladi. Paydo bo‘lgan dastlabki alomatlar 3-4 
kun davom etadi. Ikkinchi haftaning oxiriga borib o‘lim kuzatiladi. 
O‘tkir nur kasalligi tashxisi Sog‘liqni saqlash vazirligi tomonidan 1986 yil
2 mayda tasdiqlangan 05-142-sonli ko‘rsatma asosida qo‘yiladi.