O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti

“Diqqat, hammaga”
chaqirig‘i bilan ogohlantiriladi. 
Atom 
elektr 
stansiyasida 
yuz 
bergan 
avariya 
haqida 
fuqarolar muhofazasi boshlig’i quyidagi tartibda xalqni ogoh qiladi: 
«DIQQAT», Fuqaro muhofazasi shtabidan gapiramiz. Fuqarolar! Atom elektr 
stansiyasida avariya sodir bo'ldi. Shu AES atrofida joylashgan «UzBAT» 
korxonasi, Hamza aloqa uzatish tarmog'i, Toshkent mineral suv quyish zavodi va 
uy-joylar, mahallalarga radioaktiv changlarning tushishi kutilmoqda. Shu 
hududda yashovchi hamma fuqarolar o'zlarining, yashovchi uylari germetikligini 
(zichligini) mustahkamlashlari, uy hayvonlarini pana joyga kiritishlari, oziq-ovqat 
mahsulotlarini, suvlarni radioaktiv chang tushishidan saqlashlari, o'zlari esa yodli 
preparatdan qabul qilishlari kerak. Keyingi xatti harakatlar fuqarolar muhofazasi 
shtabi yo'riqnomalari asosida boradi. 
Aholiga xabar berish tizimi vositalari sifatida quyidagilardan 
foydalaniladi: 
-mahalliy radio va televideniya; 
-sirena signallari; 
-telefon tarmoqlari, shu jumladan mobil telefonlar; 
-transport vositalari; 

---

208
-boshqa ulovlar (ot, eshak va b.) 
-ishlab chiqarish korxonalarida elektrosirenalar va b. 
Bulardan tashqari atom elektr stansiyalarida mahalliy xabar berish vositalari 
ishlatiladi. Uning ta’sir etish radiusi 5 km bo‘lib, uning ishlatilishini stansiya 
smena boshlig‘i boshqaradi. 
Aholini xabardor bo‘lgandan keyingi harakati 
Odamlar har qanday radiatsion avariya holatlarida o‘zlarini ichki va tashqi 
nurlanishdan himoyalanishlari tavsiya etiladi. Buning uchun odamlar avvalo nafas 
olish organlarini imkoniyat darajasida himoyalashi kerak. Buning uchun 
respirator, gazniqob, doka-materialli maskalar, sharif va hatto gazlama 
materiallaridan foydalanishlari mumkin. Buning uchun odamlarda ma’lum 
darajada tushuncha bo‘lishi lozim. Tushuncha hosil qilish ishxonalar, maktablarda 
va aholiga axborot vositalari orqali beriladi. Odamlar binolarga yashirinishlari 
kerak, yaxshisi o‘z uylariga. Binoga kirishidayoq ust va oyoq kiyimlarini yechishi 
va ularni plastik paketlarga yoki yelimli xaltalarga joylashtirishi kerak. Eshik va 
oynalarni tezda yopishlari, iloji boricha germetik berkitishlari kerak. Binoni 
shamollatish va yerto‘la teshiklarini yopishlari kerak. Axborot vositalari (radio, 
televizor) yoqilgan bo‘lishi zarur. Xona ichida oyna va eshiklardan uzoqroq 
joylashishlari, axborot qabul qilishga tayyor bo‘lib o‘tirishlari kerak. 
Ozuqa mahsulotlarini yaxshi yopiladigan idishlarda yashirishlari, binoni 
germetiklashlari, yaxshi yopiladigan idishlarda suvni zahira qilishlari lozim. 
Uzoq vaqt radioaktiv zararlangan binolardan gulqog‘oz, bo’yoqlar, linolium 
yechib tashlaniladi, uzoq vaqt changni haydash, chiqarish tadbiri o‘tkaziladi. 
Bunda tuzlar (kaliy-xlor va shunga o‘xshash) yoki yopishqoqlik hosil qiluvchi 
moddalar (barda, shlam, sulfatotsellyuloz va b.) dan foydalaniladi. 
Ommaviy axborot vositalaridan berilgan maxsus ko‘rsatmalar asosida qisqa 
muddatda, tezda barqaror yod bilan profilaktika o‘tkazilishi kerak.