LITRATURE
1. Shilova O.A. Synthesis and structure features of composite silicate and
hybrid TEOS-derived thin films doped by inorganic and organic additives // J. Sol-
Gel Sci. Technol. 2013. V. 68, №3. P. 387-410.
2. А.Р. Давлетова, Х.И. Акбаров, Б.Д. Кабулов. Золь-гель синтез
наноматериалов на основе кремнезема и
СУЛЬФАТА ЖЕЛЕЗА
их
применения. Композиционные материалы. 2015. №4. С. 37-38.
3. Y. Yakubov, G. Rakhmatkariev, F. Rakhmatkarieva. Adsorption energetic
of gases in H
3,25
ZSM-5 zeolite// Austrian Juornal of Technical and Natural
Sciences. – Vienna (Austria). 2016. №5-6. –P. 79-83.
27
QORA TOL BARGI SPIRTLI EKSTRAKTLARINING FITOKIMYOVIY
TAHLILI
Ataxanova G.О., Abdullaev SH.V., Abdullaev M.M., Siddiqov G’.U.
Namangan davlat universiteti
Qora tol o‘simligi toldoshlar oilasiga mansub bo‘lib, 400 dan ortiq turi bizga
ma‘lum. Shu jumladan qora tol (salix nigra) asosan mo‘tadil mintaqada, Yevropa
va Shimoliy Amerikada keng tarqalgan. O‘rta Osiyoda ham juda ko‘p turi bor.
O‘zbekistonda ham tolning 20 dan ortiq turi tarqalgan. O‘zbekistonda salix
nigraning tanasi yo‘g‘on, po‘sti dag‘al, barglari navbati bilan joylashgan. Qora tol
daryo ko‘l bo‘ylarida va kanal, soy bo‘ylarida nam joylarda dekorativ sifatida
ekiladi.
Qora tolning ildizi juda achchiqdir va ilgari xinin o'rnini bosuvchi sifatida
ishlatilgan. Xalq tabobatida isitma, bosh og'rig'i, revmatizm va yo'talni davolashda
fodalanilgan.
Tol turlaridan oshlovchi moddalar, sterinlar, xinonlar glikozidlar, fenollar,
saponinlar borligi uchun fasrmazevtik sanoatda qo’llaniladi. Qora tolning
kimyoviy tarkibi kam o’rganilgan. Namangan viloyati, Chortoq tumanidan qora
tolning barglaridan terib salqinda quritib, etanolda ekstrasiyalab flavonoid, tannin
va fenol moddalarga sifat reasiyalar o’tkazib ftokimyoviy tahlil qilindi.
Tol bargining etanolli eritmasiga sifat reaksiyalar
96%li eritma
40%li eritma
Flavonoidlar birikmalarga xos reaksiyalar
Pb(CH
3
COO)
2
sarg‘ish cho‘kcha
sariq rangli cho‘kma
FeCl
3
to‘q ko‘k rangli cho‘kma qora rangli cho‘kma
HCl
sariq rangli eritma
-
Jadval davomi
NaOH
sariq rangli cho‘kma
-
Mg kukuni va HCl
qizg‘ish sariq rang
-
Kon. H
2
SO
4
qizg‘ish jigar rang
-
Tanin va fenol birikmalarga xos reaksiya
NaNO
3
5% + CH
3
COOH(muz)5%
och jigarrang loyqa
Eritma rangsizlandi
Xulosa
Qora tol bargi fitokimyoviy moddalardan boy ekan. Bu toldosh o’simlikda
alkaloidlar, glikozidlar, oshlovchi moddalar, flavanoidlar, sterinlar, yog’lar,
moylar, fenollar, ligninlar, xinonlar, saponinlar borligi aniqlangan va tolning
boshqa turlari bilan solishtirilgan. Bargda alkaloidlar bo’lishi gormonlar ta’sirini
28
uzaytirgan va stimulyator hisoblangan. Flavanoidlar bo’lishi qora tolni tayor
maxsulot sifatini oshirgani tasdiqlangan. Flavanoidlar fiziologik ta’siri kuchli ular
suvda eriydi, super antioksidant, erkin radikallarni yutib oluvchi bu esa
xujayralarni buzilishini oldini oladi,rakga qarshi xossalidir.
Glikozidlar bo’lishi bu o’simlikning zararkunanda xasharotlardan
saqlayolishi, oshlovchi moddalar bo’lishi esa yaralarni sog’aytirish, og’iz
bo’shlig’ini shamollashini oldini olishda foydalidir, o’simlikdagi fenollar ayrim
fermentlarni blokirlaydi ular shamollashga sabachidir. Tromb qon yig’malarining
bir biri bilan bog’lanishini oldini oladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |