O ’ zb e k I s t o n r e s p u b L i k a s I q I s h L o q V a s u V x o ’ j a L i g I v a zi r L i g I samarqand qishloq xo’jalik instituti

001.004.031. БМИ. 2014 й. 

---

16 
muskullar faoliyatiga ham ta’sir ko’rsatadi. Organizmda takoferollar yetishmay 
qolsa muskul to’qimalarida distrofik o’zgarishlar boshlanadi. 
“Ye” vitamini havo harorati va yorug’lik ta’siriga chidamli bo’ladi va 
odatda barcha sut mahsulotlarida saqlanib turadi. Ko’p oziqa olib turadigan sigirla 
sutida bu vitamin xuddi shu sigirlarning qish paytidagi sutidagidan ko’ra ko’proq 
bo’ladi. 
Fermentlar – organizmdagi bioximiyaviy jarayonlarning o’tishini, chunonchi 
ayrim birikmalarning sintezi va parchalanishini, moddalar almashinuvi jarayonlari 
va boshqalarni tezlashtiradigan oqsil moddalardir. Fermentlarning ta’siri tor 
doirada ixtisoslashgan, ya’ni har bir ferment faqat ma’lum bir modda ta’sir 
ko’rsatadi, shu bilan birga fermentlar juda oz miqdorda bo’lganda ham ta’sirini 
namoyon qilaveradi. 
Sutda ko’pgina fermentlar mavjud. Shulardan ba’zilarini ta’riflab o’tamiz. 
Lipoza- yog’larni parchalovchi ferment. Sut bezida sintez natijasida va 
bakteriyalar hayot faoliyatining mahsuloti sifatida sutga o’tadi.
Laktozani asosan, sut kislota mikroorganizmlari hosil qiladi. Bu ferment sut 
qandi laktozaning glyukoza va galaktoza hosil qilib parchalanishini idora etib 
boradi, glyukoza va galaktoza jigarning normal ishlab turishi uchun zarurdir. 
Fosfatoza qon paydo qilish, suyak hosil qilishda muskullarning 
xarakatlanishi 
funksiyasida 
ishtirok 
etadi, 
shuningdek 
qisman 
modda 
almashinuvini idora etib boradi. Bu ferment faqat xom sutda bo’ladi, chunki sut 
pishirilgan yoki pasterilanganda u parchalanib ketadi. 
Katalaza moddalar almashinuvi jarayonida hosil bo’ladigan vodorod 
peroksidining zaharli ta’siridan organizmni saqlab turadi. 
Periksidoza organizm uchun juda muhim bo’lgan oksidlanish reaksiyalarini 
jonlantirib turadi. Uning sutdagi miqdori bakteriyalarning ko’p yoki kam 
bo’lishiga bog’liq emas, chunki bu ferment sut bezida hosil bo’ladi. Sut 80 
qizdirilganda u parchalanib ketadi. Mana shu narsa sutning nechog’liq yaxshi 
pasterlanganligini nazorat qilib borishining ishonchli usuli bo’lib xizmat qiladi. 
Бажарди 
Рахбар
Tilavov X 
Eshonqulov M