Yoshlar qomatining konstutsion tiplari

Tikka turganda va o’tirganda bo’y uzunligini aniqlas
h. 
O’tirganda bo’y o’lchanayotganda kasiyent skameykaga o’tirib vertical 
tirsakka dumbalari va kuraklararo soha bilan tegib turadi. 
Antropometr yordamida gavdani alohida qismlarini uzunligi;oyoq va 
qo’ylarni yuqori va quyi qismlari,badan aniqlanadi.Buni aniqlash uchun inson 
tanasidagi anatomic nuqtalar yordam beradi.Istalgan uzunasiga o’lchamni aniqlash 
uchun shu o’lchamni chegaralovchi yuqori va quyi antropometrik nuqtalarni 
joylanishini bilish lozim.Ularni balandligi orasidagi farq izlangan kattalikni tashkil 
etadi. 

Antropometrik nuqtalar. 
Gavda 
uzunligi 
turli 
jismoniy 
kuch 
ta’sirida 
o’zgarishi 
mumkin/Masalan,basketbolda,valeybolda,balandlikka 
sakrashda 
gavdani 
uzunasigao’sishi 
tezlashib;og’ir 
atletika,sport 
gimnastikasi,aprobatikada 
sekinlashadi.Shuning uchun inson bo’yini uzunligi u yoki bu sport turi bilan 
o’rganish uchun yo’llanma vazifasini o’taydi.Tikka turganda va o’tirgandagi gavda 
uzunligini bilib gavda proporsional koeffisenti(pk)ni toppish mumkin. 
PK=((L1-L2)/2) x 100 
Bu yerda; L1-Tikka turgandagi bo’y uzunligi; 
L2-O’tirgandagi bo’y uzulnigi. 
Normada PK=87-92% bo’lib ayollarda erkaklarga qaraganda kamroq 
bo’ladi. 
Gavda vazni tibbiyot tarozisida tortish orqali aniqlanadi.Gavda vazni
suyak muskul apparati,teri osti-yog’qatlami va ichki organlar rivojlanishini 
ko’rsatadi. 
Bosh, ko’krak,yelka,son,boldir aylanasi santimetr lenta oorqali aniqlanadi. 

---

42 

 
Aylanalarni aniqlash. 
Bosh(a); 
Yelka(b); 
Ko’krak(v); 
Boldir(g); 
Son(d) aylanalarini aniqlash. 
Qo’llarni muskul kuchi muskulaturani rivojlanish darajasini tasvirlab,qo’l 
dinamometri(kg) bilan o’lchanadi.2-3 o’lchash amalgam oshirilib,eng katta 
ko’rsatkich 
yoziladi.Ko’rsatkich 
yosh,jins 
va 
tekshirilayotgan 
inson 
shug’ullanayotgan sporti turiga bog’liq. 
Diametrlarni o’lchash uchun katta va kichik sirkullar qo’llanadi. 
Hozirgi 
vaqtda 
insonni 
umumiy 
o’lchami,gavda 
proporsiyalari,konstitusiya va boshqa somatic xuxusiyatlarini aniqlash va 
tavsiflashni turli chizma,shkala,tur va tasniflari ishlab chiqilgan. 
So’nggi yillarda turli antropometrik indekslarni solishtirish orqali keltirib 
chiqarilgan baholash indekslari taklif etildi.Bunda baholashlar anatomic-fiziologik 
asosga ega bo’lmasada aholini ommaviy tekshirishlarda,sekresiyalarga tayanib 
olishda qo’llanadi.