O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti “moliya” kafedrasi

Moliyaviy tizimda moliyaviy oqimlarning tutgan o‘rni. 
3.
 
Moliyaviy tizim yordamida resurslarning vaqt (zamon) va makonda 
aylanib yurishi 
4.
 
Moliyaviy tizim orqali risklarni boshqarish (riskiy boshqaruv) 
5.
 
Moliyaviy tizim yordamida hisob-kitob-to‘lovlarni amalga oshirish 
6.
 
Moliyaviy tizim tufayli resurslarning birlashishi va kapitaldagi 
ishtirok ulushining bo‘linishi 
7.
 
Moliyaviy tizim tomonidan informatsion qo‘llab-quvvatlash (axborot 
ko‘magi) 
8.
 
Moliyaviy 
tizim 
yordamida 
stimullashtirishning 
psixologik 
muammolarini yechish 
1. Moliyaviy tizim: ta’rifi, mazmun-mohiyati 
Moliyaviy tizimga, yo‘l-yo‘lakay, “Moliyaviy bitimlar tuzish, aktivlar va 
riskni almashishda foydalaniladigan bozorlar va boshqa institutlar majmuiga 
moliyaviy tizim 
(financial system) deyiladi”,
- 
deb ta’rif berish mumkin
.
Moliyaviy tizim moliyaviy xizmatlar ko‘rsatuvchi bozorlar, vosita-chilar va 
firmalar hamda uy xo‘jaliklari, xususiy kompaniyalar va hukumat tashkilotlari 
87
Amaliyotimizda bunga qay darajada rioya qilinayotir? Uning natijasi qanday bo‘layapti? Misollar keltira olasizmi? Unga, 
eng umumiy tarzda, qanday baho bergan bo‘lur edingiz? Nima uchun? 

---

342 
o‘zlari tomonidan qabul qilinayotgan moliyaviy qarorlarni ular yordamida amalga 
oshiradigan boshqa institutlarni o‘z ichiga oladi. Ushbuni chizmali tarzda 
quyidagicha tasavvur qilish mumkin (8-rasm). 
8-rasm. Moliyaviy tizimning eng oddiy tasavvuri 
Ayrim hollarda bozor aniq moliyaviy vositalar bilan ishlashi uchun ma’lum 
bir joyda joylashgan bo‘ladi. Bu, masalan, Nyu-York fond bir-jasiga (New York 
Stock Exchange) yoki fyuchers
88
va opsionlarning Osaka birjasiga (Osaka 
Options and Futures Exchange), shuningdek, “Toshkent” fond birjasiga va 
boshqalarga tegishli. Bular, mos ravishchda, Nyu-York (AQShda), Osaka 
(Yaponiya)da va Toshkent (O‘zbekiston)da joylashgan. Lekin har doim ham 
bunday bo‘lavermaydi. Masalan, aksiyalar, obligatsiyalar va valyutalarning