-
Ey, ionyanlar, sizla rg a kutish uchun belgilan gan
kunlarning soni tugadi. Agar bu yerda qolsalaringiz endi xato
qilasizlar. Chunki sizlarni bu yerda faqat qo 'rqinch ushlab
turgan edi. Endi Tangri va skiflar shcirofati bilan ozodlikka
chiqdingizlar va tezda huquqlaringizni tiklaysizlar. Biz sizning
sultoningizni shu darajada jazoladikki, endi unga hech bir
xalqqa qarshi qo 'shin tortish sira nasib qilmaydi.
Skiflarning qadimgi tasviriy san ’atlarida ot, arslon, shcr,
b o ‘ri, echki, kiyik, quy o n kabi h a y v o n larn in g turli xil
k o ‘rin ish d a g i s u r a tla r i u ch rayd i. Q a d im d a sk iflar o ‘z
pahlavonlari, xoqonlari jan g d a qahram onlik k o ‘rsatishsa,
bahodirligi, k u ch -q u d ratin i u lu g 'lash
m a q sa d id a ularni
h ay v o n la r nom i bilan atash yoki o ‘zlarini b iro r kuchli
hayvondan taralgan deb hisoblash a n ’anasiga ega edi. Sher
qadimgi turkiylarning qahram onlik timsolidir. Ehtimolki,
qadim iy d av latla rn in g ramziy belgisi b o ‘lsa, skiflarniki
shersifat kuchli hayvondir. Chunki qadimgi
turkiy xoqonlar
saroylarining darvozalari yoniga sher haykali o ‘rnatilgan.
Bu kuchlilikning ramziy belgisini ifodalagan.
Shumerlarning «Bilgamish» dostoniga chizilgan tasvirlar
o ra s id a h o 'k i z q iyofasidagi o d a m la rn i k o ‘ram iz. U lar
osmon xudosi tom onidan Bilgamishga qarshi j o ‘natilgan
kuch. Ikkinchi tasvirda h o ‘kiz o dam bilan sherning kurashi
berilgan. Eposda Bilgamish h o ‘kiz qiyofasidagi odam larga
qarshi kurashadi. Aytish mumkinki, bu tasvirdagi shersifat
o d am qadimgi tu rk iy lar timsoliga
ham m a n tiq a n yaqin
t u r a d i . Q a d im g i t u r k i y l a r t u r m u s h ta r z i s h e r b ila n
b o g ‘la n g an in i, a rslo n va sh er u la rn in g x o q on i timsoli
e k a n in i « A lp o m is h » d o s t o n i d a h am sezish m u m k in .
Alpomish qalm oqlar zindonidan qaytib kelgach, o ‘zini hech
kimga tanitmaydi. A m m o uni tanigan ayol «Elga yoMbars
oraladi», «Y o'lbars kelib yurtiga oraladi», deydi. Bu o ‘rinda
yo'lbars
- yurt xoqoni, begi Alpomishni bildiradi. Turkiy
xalqlarning afsonaviy qahramoni darajasiga k o ‘tarilgan Alp
73
Er T o 'n g a nomi ham «yo‘lbarsdan kuchli b ahodir odam»
mazmunini ifodalaydi.
B izgach a s k if q a v m in in g d u n y o g a kelishi, b o s h q a
qavm larga o ‘z t a ’sirini o ‘tkazishi
va ittifoqchi qavm lam ing
yetakchisi darajasiga aylanishi, xususan, Kichik Osiyoda o ‘z
hukmronligini o'rnatishi t o ‘g ‘risidagi bir necha rivoyatlar
yetib kelgan. G ero d o t « T arg'ito y » , «Skifning tu g ‘ilishi»
afsonalarini keltirar ekan, bulardan tashqari, yana uchinchi
rivoyat ham mavjud, men ham m adan k o ‘ra shunga k o ‘proq
ishonam an, deb yozadi.
Do'stlaringiz bilan baham: