Va adabiyoti universiteti kompyuter lingvistikasi: muammolar, yechim, istiqbollar

Manzura M. 
ToshDOʻTAU Axborot texnologiyalari kafedrasi dots.v.b., filologiya 
fanlari boʻyicha falsafa doktori (PhD) 
Taqrizchilar: 
Mengliyev B.
ToshDOʻTAU Amaliy tilshunoslik kafedrasi mudiri, f.f.d., professor 
Aloyev R.D.
OʻzMU, Hisoblash matematikasi va axborot tizimlari professori,
f-m.f.d.
© Kompyuter lingvistikasi
© ToshDOʻTAU, 2021. 

---

4 
SOʻZBOSHI 
 
Jahon tilshunosligida
 
XX asrning 60-yillarida paydo bo„lgan kompyuter 
lingvistikasi nutq amaliyoti uchun yangi metodologik asosni, tadqiqotning ustuvor 
yo„nalishlarini yaratdi. 
Maʼlumki, azaldan milliy til qadri, davlat tili ravnaqi, uni jahon tillari qatorida 
isteʼmolda bo„lishini taʼminlash masalalari ko„rib kelinmoqda. Keyingi yillarda bu 
siyosat darajasiga ko„tarilishi tilimizga davlat miqyosida eʼtiborning nechog„li 
yuksak ekanligidan dalolat beradi. 
Respublikamiz Prezidentining 2019-yil 21-oktabrda “O„zbek tilining davlat 
tili sifatidagi nufuzi va mavqeini tubdan oshirish chora-tadbirlari to„g„risida”gi 
Farmonining eʼlon qilingani ko„zlangan maqsad sari harakatni jadallashtirdi. 
Shuningdek, 2020-yil 20-oktabrdagi “Mamlakatimizda o„zbek tilini yana-da 
rivojlantirish va til siyosatini takomillashtirish chora-tadbirlari to„g„risida”gi 
Farmoni bilan tasdiqlangan “2020-2030-yillarda o„zbek tilini rivojlantirish va til 
siyosatini takomillashtirish Konsepsiyasi”da belgilangan davlat tilining zamonaviy 
axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalariga faol integratsiyalashuvini 
taʼminlash ustuvor yo„nalishida davlat tilining zamonaviy axborot texnologiyalari 
hamda kommunikatsiyalaridagi o„rnini kuchaytirish, zamonaviy dasturiy 
ishlanmalarni yaratishdagi mavqeini oshirish yo„nalishida bir qator chora-tadbirlar 
belgilab berilgan berilgan. Jumladan, o„zbek tiliga oid barcha ilmiy, nazariy va 
amaliy maʼlumotlarni o„zida jamlagan elektron ko„rinishdagi o„zbek tili milliy 
korpusini yaratish va o„zbek tilini Internet jahon axborot tarmog„ida 
ommalashtirish, dasturiy mahsulotlarning o„zbekcha ilovalarini yaratish, o„zbek 
tilidagi matnlar tahririga mo„ljallangan kompyuter dasturlari hamda o„zbek tilidan 
jahonning yetakchi xorijiy tillariga va xorijiy tillardan o„zbek tiliga tarjima 
qiluvchi kompyuter dasturini yaratish, unda munosib o„rin egallashini taʼminlash 
vazifalarining ko„rsatib berilishi siz aziz mutaxassislarga katta masʼuliyat bo„ldi. 
Ko„p yillik talab va ehtiyoj asosida, ona tilimizni avaylab-asrash, boyitish, 
undan amaliy foydalanish samaradorligini oshirish yo„lida sizlarga shijoat, 
tashabbuskorlik, ummondan ham qamrovi keng ilm hamroh bo„lsin. 
O„ylaymanki, mazkur konferensiya davomida yuqorida tilga olingan 
masalalar yechimlarining topilishi, ularning bajarilishida muhokama davrasiga 
aylanishi, milliy tilimizni raqamli texnologiya orqali rivojlantirishga shaylangan 
tadqiqotchilar uchun tajriba olish, malakalarini oshirish maydoniga aylanishi 
muqarrar va bu kelajakda ko„plab o„zbek tilining faol qo„llanilishiga omil 
bo„luvchi kompyuter dasturlarining yaratilishiga zamin bo„ladi.