16-mavzu: jismoniy xavfsizlik ma’ruza mashg’uloti rejasi

16.1-rasm. Axborot manbaini fizik himoyalash tizimining strukturasi 

---

78 
Axborotni injener ximoyalashni quyidagilar ta’minlaydi:

niyati buzuqning va tabiiy ofatning axborot manbalariga (yoki qimmatbaho narsalarga) qarab 
harakat 
qilishi mumkin bo‘lgan yo‘ldagi tabiiy va sun’iy to‘siqlar;

foydalanishni nazoratlovchi va boshqaruvchi tizimlarning to‘suvchi qurilmalari.
Tabiiy to‘siqlarga 
tashkilot xududida yoki yonidagi yurish qiyin bo‘lgan joylar (zovurlar, 
jarlar, qoyalar, daryolar
, quyuq o‘rmon va changalzor) taalluqli bo‘lib, ulardan chegaralar 
mustaxkamligini kuchaytirishda foydalanish maqsadga muvofiq hisoblanadi. 
Sun’iy to‘siqlar 
odamlar tomonidan yaratilib, tabiiy to‘siqlardan konstruksiyasi va niyati 
buzuq ta’siriga barqarorl
igi bilan jiddiy farqlanadi. Ularga turli devorlar, qavatlararo pollar, shiplar, 
bino derazalari va h. taalluqli. 
Derazalar
mexanik ta’sirga bardosh oyna va metall panjaralar yordamida mustaxkamlanadi.
Himoyaning oxirgi chegaralarini metall shkaflar, seyflar tashkil etadi. Shu sababli ularning 
mexanik mustaxkamligiga yuqori talablar qo‘yiladi.
Metall shkaflar
maxfiylik grifi yuqori bo‘lmagan hujjatlarni, qimmatbaho narsalarni, katta 
bo‘lmagan pul mablag‘ini saqlashga mo‘ljallangan. Shkaflarning ishonchlilig
i faqat metalning 
pishiqligiga va qulflarning maxfiyligiga bog‘liq.
16.2 - 
rasmda ob’ektlarni qo‘riqlovchi texnik vositalar kompleksining namunaviy strukturasi 
keltirilgan. Qo‘riqlaydigan 
xabarlovchi
(datchik) texnik qurilma bo‘lib, u unga niyati buzuq 
tom
onidan mexanik kuch va maydon ta’sir qilganida trevoga signalini shakllantiradi. 
Signalizatsiya shleyfi
elektr zanjirni hosil qilib, datchiklar va qabul qiluvchi - nazoratlovchi 
asboblarning elektr bog‘lanishini ta’minlaydi. 
Qabul qiluvchi 
–
 nazoratlovchi punkt
datchiklardan keladigan signallarni qabul qilish va ishlashga, 
qo‘riqlash xodimlarini tovush va yorug‘lik signali yordamida trevoga signallari kelganligi, datchiklar 
va shleyflar ishlashidagi nosozliklar xususida xabardor qilishga mo‘lj
allangan.