Etnologiya uzb

erlarida, G`arbiy Afrikada keng tarqalgan 
 

---

109 
Afrikani- ba`zan ilmiy va siyosiy adabiyotlarda «Qora qit`a» deb ataydilar. Aslida turli irq 
elatlar joylashgan bu qit`a wzining tabiati va iqlimi bilan hai xilma-xil, wsimlik va hayvonot 
dunyosi bilan ham rang-barangdir. Afrika er kurrasidagi qit`alardan kattaligi jihatdan Osiyodan 
keyin ikkinchi wrinda turadi. Uning hududi 30,3 mln.km
2
bwlib Evropadan uch hissa katta. 
Afrikaning aholisi 1983-yilgi ma`lumotlarga qaraganda 518 mln. kishidan ortiq (1955-yil 
220 mln.). Bu erda eng katta kwp millionli millatlar (misrliklar, jazoirliklar, marokashlar, amxara 
va hk.), katta xalq va elatlar (xausa, fulbe kabilar) bilan birga mayda terimchilik va ovchilik bilan 
kun kechiruvchi daydi ibtidoiy qabilalar ham yashaydi. Hozirgi Afrikada taxminan 300-500 ta xalq 
va elatlar mavjud. Shulardan 111 tasi bir mln. kishidan ortiq aholiga ega bwlib butun qit`a 
aholisining 87,1 foizini tashkil qiladi, 11 tasi 1- mln.dan ortiq aholiga ega. 
Afrika qit`asini twrt tomondan Tinch va atlantik okeanlari hamda Wrta er dengizi suvlari 
turadi. Uni Evropadan Gibraltar bwg`ozi (eni 14 km.), Osiyodan Suets kanali ajratib turadi. Qit`ani 
ekvator teng wrtasidan kesib wtib uning janubiy va eng shimoliy qismlari subtropik iqlimli, 
serunum, kishi yashashga qulay joylardir. Asli Afrikaning rel`efi katta yassi tog` shaklida bwlib, 
chekkalarida baland tog`lar mavjud. Uning shimolida Atlas, sharqida Abissin va Sharqiy Afrika 
tog`i tizmalari joylashgan. Qit`aning 30% hududi balan tog`lar va onda-sonda uchraydigan wziga 
xos buta wsimliklaridan iborat savanna, qolgan qismi changalzorlar, tropik wrmonlar va bepoyon 
sahrolar egallaydi. Afrikaning eng katta daryosi Nil, Niger, Kongo, Zambezi sohillariga yaqin 
joylashgan baland tog` tizmalaridan boshlanib qit`aning ichki qismiga katta-kichik irmoqlarini 
yoygan Kwllar asosan, sharqiy qismida joylashgan bwlib, eng yiriklari Viktoriya, Tanganika, 
Nyasa, Mveru va markazdagi Chad kwlidir. Boshqa kwllar yozg borib jizirama issiqda qurib 
qoladi. Kabir sahrolar shimolida Saxara, janubda Kalaxari va Namibdir.