Бошқа тармоқларда бухгалтерия ҳисобининг хусусиятлари

Ягона солиқ тўлови ставкалари. 
Республикамизнинг 
с
олиқ сиёсатига 
мувофиқ савдо корхоналари ягона солиқ тўловини турли ставкаларда 
тўлайдилар. Чунончи, 2009 йил учун қуйидаги солиқ ставкалари белгиланган 
(28.1-жадвал). 
Ягона солиқ суммасининг ҳисоб-китоби ва ҳисоби. 
Ягона солиқ тўлови 
суммаси солиқ қонунчилиги ҳужжатларида белгиланган тартибда ҳисоб-китоб 
қилинади. Чунончи, ушбу ҳисоб-китобга солиқ солиш объектига кирувчи барча 
тушум ва даромадлар тафсилотини ифодаловчи жадваллар илова қилинади. 
Ягона солиқ тўлови суммасини топиш учун ҳисоб-китобда махсус «Солиқ 
солиш базаси» кўрсаткичи (070-қатор) кўзда тутилган. Ушбу кўрсаткич жами 
соф ялпи тушум (050-қатор) суммасидан ялпи тушумдан чиқариб ташланадиган 
суммаларни (060-қатор) айириш орқали топилади.
28.1- жадвал
Савдо корхоналари учун ягона солиқ тўлови ставкалари
(2009 йил учун) 
 
N
Солиқ тўловчилар
Солиқ 
солинадиган 
базага 
нисбатан 
солиқ 
ставкаси, % да

---

1. 
Умумий овқатланиш корхоналари 
10 
улардан: 
умумий таълим мактаблари, мактаб-интернатлар, ўрта махсус, касб-
ҳунар ва олий ўқув юртларига хизмат кўрсатувчи ихтисослашган 
умумий овқатланиш корхоналари 
8 
2. 
Чакана савдо корхоналари (4-бандда кўрсатилганларидан ташқари): 
аҳолиси сони 100 минг ва ундан кўп кишидан иборат шаҳарларда 
4 
бошқа аҳоли пунктларида 
2 
бориш қийин бўлган ва тоғлик туманларда жойлашган 
1 
3. 
Улгуржи савдо корхоналари (4-бандда кўрсатилганларидан ташқари)* 
5 
4. 
Улгуржи ва чакана дорихона ташкилотлари: 
аҳолиси сони 100 минг ва ундан кўп кишидан иборат шаҳарларда 
3 
Бошқа аҳоли пунктларида 
2 
Бориш қийин бўлган ва тоғлик туманларда жойлашган 
1 
5. 
1, 2 ва 4-бандларда кўрсатилган корхоналар учун (улгуржи дорихона 
ташкилотларидан ташқари), пластик карталарни қўллаган ҳолда ҳақи 
тўланган кўрсатилган хизматлар ҳажми бўйича 
белгиланган 
ставка 10 % га 
пасайтирилади 
*)
Улгуржи савдо корхоналари уюшмаси тизимига кирувчи республика ихтисослаштирилган 
улгуржи база-конторалари ва уларнинг ҳудудий (вилоят, вилоятлараро ва туманлараро) базалари 
бундан мустасно. Улар учун Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2006 йил 8 июндаги 
"Ихтисослаштирилган улгуржи база-контораларни солиққа тортиш тартибини такомиллаштириш 
тўғрисида" ПҚ-374-сон қарорининг амал қилиши сақлаб қолинади.
Ялпи тушумдан чиқариб ташланадиган суммаларга савдо корхоналарида 
қуйидагилар киради: 
* давлат субсидиялари; 
* давлат қимматли қоғозлари бўйича даромадлар; 
*тўлов манбаида ушлаб қолиниши лозим бўлган дивидендлар ва фоизлар 
кўринишидаги даромадлар; 
* дивидендлар кўринишида олинган ҳамда дивиденд тўлаган юридик 
шахснинг устав фондига (капиталига) йўналтирилган даромадлар; 
*ўтган йилларнинг тақсимланмаган фойдасини устав капиталини 
оширишга йўналтиришда акциядорлар қўшимча акцияларнинг қиймати ёки 
акцияларнинг номинал қийматини кўпайтириш тарзида олган даромадлари; 
*ҳисобот йилида аниқланган ўтган йиллардаги фойда. Мазкур даромадлар 
қайси даврда пайдо бўлган бўлса, ўша даврдаги қонун ҳужжатларига мувофиқ 
шу даврдаги солиқлар ва бошқа мажбурий тўловлар бўйича ҳисоб-китобларни 
ўтказишни ҳисобга олган ҳолда солиққа тортилади; 
* олинган грантлар.
* кўп оборотли қайтариладиган таранинг қиймати, агар унинг қиймати 
товарларни реализация қилишдан тушумнинг таркибига илгари киритилган 
бўлса; 
* қонун ҳужжатларида назарда тутилган бошқа чегирмалар. 
Ягона солиқ тўловини тўловчи автомобилларга ёқилғи қуйиш 
шохобчаларида ушбу чегирмалардан ташқари солиқ солиш базаси 
қуйидагиларга камайтирилади: 

---

-жисмоний шахслардан транспорт воситаларига бензин, дизель ёқилғиси 
ва газ ишлатганлик учун олинадиган солиқ суммасига; 
-маҳаллий бюджетга ўтказилиши лозим бўлган автомобилларга ёқилғи 
қуйиш шохобчалари учун белгиланган юқори устамасидан ошадиган чакана ва 
харид нархлари ўртасидаги фарқ суммасига. 
Ягона солиқ тўлови базасини аниқлашда чегириб ташланадиган даромад 
турлари тафсилоти ушбу солиқ тўлови ҳисоб-китобига илова қилинади. 
Ягона солиқ тўлови суммаси савдо ва умумий овқатланиш корхоналари 
томонидан олиб борилган савдо фаолияти турлари бўйича улар учун 
белгиланган солиқ ставкасини ҳар бир фаолият турига тўғри келувчи солиқ 
солиш базаси суммасига кўпайтириш орқали топилади. Пластик карточкалар 
бўйича олинган тушумга тўғри келувчи ягона солиқ тўлови суммаси улар 
бўйича тузатилган ставкада, яъни белгиланган ставканинг 10 фоизга 
камайтирилган миқдорида топилади.
Ягона солиқ тўлови суммаси йил бошидан бошлаб ўсиш тартибида ҳисоб-
китоб қилинади. Жами ҳисобланган солиқ суммаси ва олдинги ҳисоб-китоб 
суммаси ўртасидаги фарқ охирги ҳисобот даврига (чоракка) тўғри келадиган 
солиқ суммасини билдиради. Ушбу суммага бухгалтерияда қуйидаги ёзув 
берилади: