Бошқа тармоқларда бухгалтерия ҳисобининг хусусиятлари

№ АТВ 
дав-
лат 
бел-
гиси 
рақа
ми
Ҳайдов-
чининг 
Ф.И.Ш. 
Ҳисо-
бот 
даври 
боши-
даги 
қол-
диқ 
Ҳисо-
бот 
дав-
рида 
берил-
ган 
ёқил-
ғи 
Жами 
ёқил-
ғи 
(4+5) 
Меъёр 
бўйича 
сарф-
ланган 
ёқилғи
Ҳисобот даври 
охиридаги 
қолдиқ 
Четланиш 
меъ-
ёр бў-
йича 
(6-7) 
Ҳақи-
қатда 
ор-
тиқча 
сарф
(9<8) 
те- 
жам 
(9>8) 
 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
10 
11 
1 
10 
АҒ 
401 
Усаров 
20 
300 
320 
285 
35 
30 
5 
- 
2 
10 
АҒ 
402 
Холов 
40 
400 
440 
430 
10 
12 
- 
2 
3 
10 
АҒ 
403 
Тошев 
25 
375 
400 
380 
20 
20 
- 
- 
Худди шу тарзда барча бошқа АТВлар бўйича
Жами 
700 
4500 
5200 
4800 
400 
345 
85 
30 

---

Ҳайдовчилар жавобгарлигидаги ёқилғининг ҳисобот даври охиридаги 
ҳақиқий миқдори АТВлар бакидаги ёқилғини инвентаризация қилиш йўли 
билан аниқланади. Инвентаризация варақаларида акс эттирилган қолдиқни 
(жадвалнинг 9-устунчаси маълумотлари) ёқилғининг меъёрий сарфлар 
ҳисобдан чиқариб топилган қолдиғи (жадвалнинг 8-устунчаси маълумотлари) 
билан таққослаш асосида ёқилғи бўйича эришилган тежам ёки меъёрдан ортиқ 
сарфлар аниқланади. Чунончи, ёқилғининг ҳақиқий қолдиғини меъёрий 
сарфлар асосида топилган қолдиқдан кам бўлиши ёқилғи бўйича ортиқча 
сарфларга йўл қўйилганликни, аксинча ҳолат эса улар бўйича тежамкорликка 
эришилганликни билдиради.
Ҳайдовчилар томонидан ёқилғи сарфи бўйича йўл қўйилган меъёрдан 
ортиқчалар камомад сифатида тан олинади ва мос равишда ҳисобда қуйидагича 
акс эттирилади: 
Дебет 
5910 «Камомад ва бойликларга етказилган зарардан йўқотишлар» 
Кредит 
1031 «Ҳайдовчилар жавобгарлигидаги ёқилғи». 
Ушбу камомад айбдор шахс, яъни АТВ ҳайдовчиси бўйнига қўйилганда: 
Дебет 
4730 «Ходимларнинг моддий зарарни қоплаш бўйича қарзлари» 
Кредит 
5910 «Камомад ва бойликларга етказилган зарардан
йўқотишлар». 
Ёқилғининг меъёрдан ортиқ сарфи корхона ҳисобидан қопланганда : 
Дебет 
9430 «Бошқа операцион харажатлар» 
Кредит 
5910 «Камомад ва бойликларга етказилган зарардан
йўқотишлар». 
Ҳайдовчилар томонидан ёқилғи сарфи бўйича тежамкорликка эришилганда 
тежалган ёқилғи суммасига қизил ёзув билан қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси 
берилади: 
Дебет 
2010 «Асосий ишлаб чиқариш» 
Кредит 
1031 «Ҳайдовчилар жавобгарлигидаги ёқилғи». 
Ушбу ёзув АТВлар ёрдамида бажарилган иш (кўрсатилган хизмат)лар 
таннархини ёқилғи тежами эвазига камайганлигини, шунингдек тежалган 
ёқилғининг ҳайдовчи жавобгарлигида қолганлигини билдиради. 
3. Эҳтиёт қисмлар сарфининг ҳисоби 
Автотранспорт корхоналарида АТВларга ўрнатилган эҳтиёт қисмлар 
қийматини бажарилган иш (кўрсатилган хизмат)лар таннархига киритиш 
иккита усулда амалга оширилади: (1) усул – бу эҳтиёт қисмлар қийматини улар 
АТВларга ўрнатилганда фойдали хизмат муддати мобайнида таннархга бир 
маромда ёки бажарилган иш ҳажмига қараб киритиб бориш усули; (2) усул – бу 
эҳтиёт қисмлар қийматини улар АТВларга ўрнатилганда таннархга тўлиғича 
киритиш усули.
Биринчи усул АТВларга ўрнатиладиган янги автошиналар ва 
аккумуляторлар қийматини бажарилган иш (кўрсатилган хизмат)лар 
таннархига киритишда қўлланилади. Иккинчи усул қолган эҳтиёт қисмлар 

---

қийматини бажарилган иш (кўрсатилган хизмат)лар таннархига киритишда 
ишлатилади. 
АТВларга ўрнатилган автошиналар қийматини бажарилган иш 
(кўрсатилган хизмат)лар таннархига киритиш қуйидаги тартибда амалга 
оширилади.