Microsoft Word yonilgi mahsulot org doc

Suyuqlik bilan sovutish tizimining ishlash sxemasi:
1- harorat datchigi, 2-suv taqsimlagich, 3- suyuqlik nasosi,
4-utkazuvchi kanal, 5-termostat, 6- yuqori patrubok, 7- venitlyator,
8-yuqori bachok, 9- radiator koptogi, 10- radiator, 11-jalyuzi,
12-pastki bachok, 13-tukish jumragi, 14-ventilyator yuritmasining
tasmasi, 15-pastki patrubok. 
Har ikkala holda ham dvigatel detallarining tez yeyilishi 
kuzatiladi. Dvigatel uzoq muddat ishlashi uchun sovitish tizimi-
dagi suvning harorati 80-90
O
C oralig‘ida ushlab turilishi lozim. 
Aks xolda dvigatel detallarining tez yeyilishi kuzatiladi.

---

193 
Hozirgi zamon dvigatellarida suyuqlik sifatida suv va antifriz 
ishlatiladi. 
Bu suyuqliklarga quyidagi talablar qo‘yiladi: 
- qaynash harorati sovitish tizimidagi eng yuqori haroratdan 
15-20
O
C yuqori bo‘lishi kerak
;
- qotish harorati havoning haroratidan 5-10
O
C
past bo‘lishi 
kerak 
- metall detallarni korroziyalamasligi kerak
;
- suyuqliklar arzon, yetarli, yong‘in chiqish jihatidan xavfsiz 
bo‘lishi kerak. 
Sovitish tizimida suvdan va antifrizdan foydalaniladi. 
Suv issiqlikni o‘ziga tez oladi va o‘zidan tez tarqatadi, issiqlik 
sig‘imi katta, qovushqoqligi past, arzon va yetarli miqdorda. 
bo‘lib, ishlatishga qulay. Lekin sovitish tizimida qaynagan suv-
ning quyqasi (nakip)cho‘kib, suv g‘ilofi devorlarida tuz qatlami 
hosil qiladi. Buning natijasida silindrlar blokining issiqlik o‘tka-
zish qobiliyati sustlashadi, suv g‘iloflarining devorlari zanglaydi. 
Qish faslida radiatordan to‘kilmagan suv muzlab, silindrlar blokini 
yorib yuborishi mumkin. 
Shuning uchun sovituvchi suyuqlik sifatida , yuqorida aytib 
o‘tilgan kamchiliklardan xoli bo‘lish uchun antifriz suyuqligidan 
foydalanilmoqda. Тizimda suyuqlik sifatida suv ishlatilganda 
yum-shoq suvlardan ( yomg‘ir va qor suvlari ) foydalanish tavsiya 
etiladi. Qattiq suvni yumshoq suvdan unda sovun ko‘pirtirib 
aniqlash mumkin.Suvni yumshatishning eng oddiy usuli, uni 15-
20 minut davomida qaynatishdir.1 litr suvni tarkibida 20,04 mg 
kalsiy va 12,16 mg magniy tuzlari bo‘lsa bu suvning qattiqligi 1 
mg/ ekvivalentga teng deyiladi. 
 
 
194 
8.2-jadval