Microsoft Word yonilgi mahsulot org doc

2. Surkov moylarning bir jinsligini baxolash.
Surkov moy-
larning bir jinsliligi ularga qo‘yiladigan asosiy talablardan 
biroidir. Bu xossasi idishda yoki ishqalanuvchi sirtlarda oddiy 

---

181 
ko‘zdan kechirib aniqlandi. Shunda suyuq (moy) qatlam 
ajralmasligi shart.
3. Surkov moylarning suvda, benzinda erishini tekshirish.
Ishni bajarish tartibi: 
Surkov moylarni suvda va benzinda erishini tekshirish uchun 
shisha tayoqcha uchida taxminan 1 mg miqdorida moy olinib 
ikkita probirka tagiga (devorlariga tekizmay) tushiriladi va biriga 
to‘rt xissa distirlangan suv, ikkinchisiga shuncha miqdorda benzin 
quyiladi. Suv solingan probirka gazli (spirtli) lampada aylantirib 
turib qizdiriladai. Agar probirkadagi surkov moy quyultiriluvchi 
to‘liq erib, yuzida moy suzib yuruvchi xira eritma (sovunli) xosil 
qilsa, sovutilganda esa suv yuzida yana quyuq moy ajralib, suv 
pastida tiniq ajralib qolsa, demak, bu surkov moyi suvda erishini 
ko‘rsatadi. Ikkinchi probirkaga ham xuddi shu tartibda 60
0
Cdan 
yuqori haroratda alangaga tutiladi va tiniq eritma xosil bo‘lsa, bu
surkov moyi benzinda erishini ko‘rsatadi. 
Shunday qilib xulosa qilish mumkinki, natriyli sovundan 
tayyorlangan surkov moyi suvda, uglevodorodli quyultiruvchida 
tayyorlangan surkov moyi benzinda eriydi. Kalsiyli va litiy moylar 
suvda ham benzinda ham erimaydi. 
4. Plastik surkov moylarining tomchilab tushish haro-
ratini aniqlash. 
Bu ko‘rsatkich surkov moyining harorat o‘zga-
rishiga bardosh berish ko‘rsatkichi xisoblanadi. U laboratoriya 
sharoitida surkov moyining harorati belgilangan darajaga 
yetganda birinchi tomchisi tushganda o‘lchanadi. 
182 
Surkov moylarining ishlatadigan sharoit harorati uning 
tomchilash haroratidan 15-20
0
C past bo‘lishi kerak. Demak, 
surkov moylari suyuqlanish haroratiga qarab ularning ishlash 
sharoiti aniqlanadi. 
Tomchilash haroratini maxsus asbobda (5 rasm) aniqlanadi. 
7.1.-rasm.
Tomchilash haroratsini aniqlash asbobi. 
1-termometr, 2-metallik gilza, 3-kapsul, 4-probirka,5- termostat. 
Asbobning asosiy qismi termometr bo‘lib, u maxsus metaldan 
yasalgan gilzaga maxkamlangan. Gilzaning tagida kapsula bo‘lib, 
uning ichida kichikkina teshik bor. Termometr kapsula bilan 
birgalikda bo‘sh probirka ichida tiqinlar yordamida shunday 
maxkamlanadiki, uning tagi probirkaning pastki qismida 25 mm 
yuqorida turishi kerak. Probirka shtativga maxkamlanib, suyuqlik 
solingan stakanga tushiriladi. Stakan suyuqlik bilan birga isitkich 
asbobiga o‘rnatiladi. Tomchilashni aniqlash o‘ng‘ay bo‘lishi 
uchun probirkaning pastki qismiga filtr qog‘oz joylashtiriladi.