1.
«Fanning takomillashuvini biron-bir odamning qobiliyati yoki
uddaburonligidan emas, balki bir-birining o‘rniga keluvchi ko‘plab
avlodlarning izchil faoliyatidan kutish lozim» fikr mualifi?
A) Frensis Bekon
B) A.Toynbi
C) E.Agatstsi
D) J.Bemal
2.
Fanda eng nufuzli mukofot qanday mukofoti hisoblanadi?
A) Nobel mukofoti
B) Bir aklat miqdorida pul olish
C) Fahriy yorliq olish
D) Rag‘batlantirish
3.
A.Toynbi taklif qilgan tasnifga ko‘ra sivilizatsiyaning necha
tipi farqlanadi?
A) 21
B) 20
C) 22
D) 23
4.
Texnogen rivojlanishning madaniy matritsasi necha bosqichdan o‘tadi?
A) Uch, oldindustrial, industrial va postindustrial
B) Uch, madaniy-falsafiy, bunyodkor, ijtimoiy kuch
C) Uch, tavsiflash, tushuntirish, prognoz
D) Uch, ijtimoiy-psixologik, mafkuraviy, ijtimoiy-tashkiliy
5.
Fanni kimlar rivojlantiradi?
A) Olimlar hamjamiyati
B) Studenlar
C) Abuturentlar
D) Kitob
6.
Hozirgi zamon fani qanday fan deb ataladi?
A) Katta fan
B) Kichik fan
C) O‘rtacha fan
D) Sayoz fan
7.
XX asr oxirida yer yuzidagi olimlar soni necha kishidan oshib ketdi?
A) 5 mln
B) 4 mln
C) 3 mln
D) 6 mln
8.
Fan jamiyatning iqtisodiy ehtiyojlarini qondirish uchun o‘z imkoniyatlarini
nimada ro‘yobga chiqaradi?
A) Bevosita bunyodkor kuch funksiyasida
B) Qonuniyatlar dinamik
C) Falsafiy asoslar
D) Loyihalash-konstruksiyalash funksiyasiga
9.
Mafkura fanga munosabatning quyidagi modellarida amal qiladi...
A) Qoralash, befarqlik (u yoki bu fan o‘z holicha rivojlanishiga yo’l
qo‘yib beradi): rahnamolik va ekspluatatsiya qilish
B) Befarqlik
C) Rahnamolik va ekspluatatsiya qilish
D) Qoralash
10.
Texnogen sivilizatsiyalar nechinchi asrlarda Yevropa mintaqasida texnogen
jamiyatlar paydo bo‘lishi munosabati bilan yuzaga kelgan?
A) XV-XVII
B) XIII-XIV
C) XVI-XVII
D) X-XII
11.
“U ancha agressiv bo‘lib, ko‘pgina eski madaniy an’analarning halokatiga
sabab boladi”. Nima haqida so‘z ketyapti?
A) Texnogen sivilizatsiya
B) Loyihalash-konstruksiyalash funksiyasi
C) Bevosita bunyodkor kuch funksiyasi
D) Tavsiflash, tushuntirish, prognoz
12.
Fanning quyidagi uch ijtimoiy funksiyasini qayd etish mumkin?
A) Fanning madaniy-falsafiy funksiyasi; bevosita bunyodkor kuch
funksiyasi; ijtimoiy kuch funksiyasi
B) Ijtimoiy-psixologik, mafkuraviy, ijtimoiy-tashkiliy
C) Tavsiflash, tushuntirish, prognoz
D) Oldindustrial, industrial va postindustrial
13.
Fan o‘zini qaysi funksiyasida davrimizning olamshumul muammolarini
(tabiiy resurslarning kamayishi, atmosferaning ifloslanishi, ekologik xavf
miqyosini aniqlash) hal qilish chog‘ida namoyon etadi?
A) Ijtimoiy kuch funksiyasida
B) Madaniy-falsafiy funksiyasi
C) Bevosita bunyodkor kuch
D) Loyihalash-konstruksiyalash funksiyasiga
14.
Qaysi funksiyasi fan binosini quruvchi asosiy funksiya hisoblanadi?
A) Haqiqiy bilimni yaratish funksiyasi
B) Bevosita bunyodkor kuch
C) Fanning madaniy-falsafiy funksiyasi
D) Loyihalash-konstruksiyalash funksiyasiga
15.
Haqiqiy bilimni yaratish funksiyasi qaysi mezonlarga bo‘linadi?
A) Tavsiflash, tushuntirish, prognoz
B) Madaniy-falsafiy, bunyodkor, ijtimoiy kuch
C) Oldindustrial, industrial va postindustrial
D) Ijtimoiy-psixologik, mafkuraviy, ijtimoiy-tashkiliy
16.
Fan, qanday munosabatlarni o‘z ichiga oladi?
A) Ijtimoiy-psixologik, mafkuraviy, ijtimoiy-tashkiliy
B) Ijtimoiy-madaniy hodisa sifatida, ko‘p sonli munosabatlar, shu
jumladan iqtisodiy, ijtimoiy-psixologik, mafkuraviy, ijtimoiy-tashkiliy
C) Uch, oldindustrial, industrial va postindustrial
D) loyihalash-konstruksiyalash funksiyasiga
17.
Texnogen sivilizatsiya yuzaga kelganiga necha yildan sal ko‘proq vaqt
bo‘lgan?
A) 300
B) 200
C) 100
D) 400
18.
Mafkuraning xususiyatlari qatoriga mafkurachilar uning haqiqatni ataylab
buzib ko‘rsatishiga nimani kiritadilar?
A) Dogmatizm, murosasizlik, falsifikatsiyalanmaslik
B) Loyihalash-konstruksiyalash funksiyasiga
C) Mafkuraviy, ijtimoiy-tashkiliy
D) Oldindustrial, industrial va postindustrial
19.
Fan qanday munosabatni shakllantiruvchi eng kuchli omil sifatida namoyon
bo’ladi?
A) Institut; metod; ilmiy an’analaming shakllanishi; ishlab chiqarishning
rivojlanish omili
B) Ijtimoiy-madaniy hodisa sifatida, ko‘p sonli munosabatlar, shu jumladan
iqtisodiy, ijtimoiy-psixologik, mafkuraviy, ijtimoiy-tashkiliy;
C) Dogmatizm, murosasizlik, falsifikatsiyalanmaslik
D) Qoralash, befarqlik (u yoki bu fan o‘z holicha rivojlanishiga yo‘l qo‘yib
beradi); rahnamuf ana ekspluatatsiya qilish
20.
Fan qanday uch asosiy shakl-shamoyil sifatida tushuniladi?
A) Fan bilim, faoliyat, ijtimoiy institut
В) Yo faoliyat shakli, yo muayyan fanga doir bilimlar tizimi yoki
majmui, yo ijtimoiy institut
C) Fanning madaniy-falsafiy funksiyasi; bevosita bunyodkor kuch
funksiyasi; ijtimoiy kuch funksiyasi
D) Qoralash, befarqlik (u yoki bu fan o‘z holicha rivojlanishiga yo‘l
qo‘yib beradi); rahnamolik va ekspluatatsiya qilish
21.
Fan asoschilaridan kim fan tushunchasiga amalda ta’rif berish mumkin
emasligini qayd etib, fanning mohiyatiga yaqinlashish imkonini beruvchi
yo‘lIarni belgilaydi?
A) J.Benal
B) A.Toynbi
C) E.Agatstsi
D) Frensis Bekon
22.
E.Agatstsi fan nima sifatida qaralishi lozimligini qayd etadi?
A) «Obyektlar haqidagi fikr-mulohazalaming oddiy majmui sifatida
emas, balki obyektlaming muayyan sohasi haqidagi nazariya sifatida»
B) Madaniy-Falsafiy, bunyodkor, ijtimoiy kuch
C) Rahnamolik va ekspluatatsiya qilish
D) Oldindustrial, industrial va postindustrial
23.
XVIII-XIX asrlardagi qanday jarayon fanning bevosita bunyodkor kuchga
aylanishi uchun moddiy negiz bo‘lib xizmat qildi?
A) Sanoat to‘ntarishi natijasida yuzaga kelgan yirik mashinali ishlab
chiqarish
B) Xo‘jalik rivojlanishi natijasida
C) Sanoat to‘ntarishi natijasida yuzaga kelgan kichik qo‘l mehnatli
mashinali ishlab chiqarish
D) Sanoat to‘ntarishi natijasida yuzaga kelgan kichik mashinali
ishlab chiqarish
24.
T.Kun ta’biri bilan aytganda, olimlar?
A) “Olimlar boshqotirmalami yechishni o‘rganadilar va buning orqasida katta
mafkura turadi”
B) «Rahnamolik va ekspluatatsiya qiladilar
C) Dogmatizm, murosasizlik, falsifikatsiyabilan shug‘ullanadi
D) Obyektlar haqidagi fikr-mulohazalami bayon etadilar
25.
Fan, hech shubhasiz, qanday korxonadir?
A) «Kommunitar (kollektiv)»
B) Madaniy-falsafiy, bunyodkor, ijtimoiy kuch
C) Mafkuraviy, ijtimoiy-tashkiliy
D) Dogmatizm, murosasizlik, falsifikatsiyalanmaslik
26.
Texnogen sivilizatsiyaning madaniy matritsasi.
A) Industrial, oldindustrial, postindustrial
B) Iqtisodiy, ijtimoiy-psixologik, mafkuraviy, ijtimoiy-tashkiliy
munosabatlar majmui
C) So‘zning o‘z ma’nosidagi fan rivojlanuvchi kengroq ijtimoiymadaniy
muhitdagi bog‘liqliklar haqida bahs etadi
D) U yoki bu davr sharoitida ishlayotgan ilmiy hamjamiyat
xususiyatlariga fanning bog‘liqligini anglatadi
27.
Fan makrokonteksti tushunchasi nima?
A) U yoki bu davr sharoitida ishlayotgan ilmiy hamjamiyat xususiyatlariga
fanning bog‘liqligini anglatadi.
B) So‘zning o‘z ma’nosidagi fan rivojlanuvchi kengroq ijtimoiymadaniy
muhitdagi bog‘liqliklar haqida bahs etadi; bu fan ijtimoiy mezonining
ifodasidir.
C) Yo faoliyat shakli, yo muayyan fanga doir bilimlar tizimi yoki
majmui, yo ijtimoiy institut
D) Ijtimoiy-madaniy hodisa sifatida, ko‘p sonli munosabatlar, shu
jumladan iqtisodiy, ijtimoiy-psixologik, mafkuraviy, ijtimoiy-tashkiliy
28.
Qanday funksiya borliqni amalda o‘zgartirish bosqichidan oldin keladi va
har qanday darajadagi intellektual izlanishning ajralmas qismi hisoblanadi?
A) Loyihalash-konstruksiyalash funksiyasi
B) Madaniy-falsafiy funksiyasi
C) Bunyodkor funksiyasi
D) Ijtimoiy kuch funksiyasi
29.
Qaysi funksiyasi mutlaqo yangi texnologiyalarni yaratish bilan bog‘liq
bo‘lib, bu bizning davrimizda o‘ta muhim ahamiyat kasb etadi?
A) Loyihalash-konstruksiyalash funksiyasi
B) Ijtimoiy kuch funksiyasi
C) Madaniy-falsafiy funksiyasi
D) Haqiqiy bilimni yaratish funksiyasi
30.
Hozirgi vaqtda ijtimoiy, texnikaviy va tabiiy fanlardan tashqari yana qanday
fanlar ham farqlanadi?
A) Fundamental va amaliy, nazariy va eksperimental
B) Bevosita bunyodkor kuch funksiyasida
C) Loyihalash-konstruksiyalash funksiyasiga
D) Texnogen sivilizatsiya
31.
Fanda foydalaniladigan bilish me’yorlari va vositalari sifatida odatda,
quyidagilar qayd etiladi?
A) Mazkur davrga xos bo‘lgan va o‘rganilayotgan sohaning xususiyatiga
tatbiqan muayyanlashtiriladigan: bilish me’yorlari va ideallari; dunyoning
ilmiy manzarasi; falsafiy asoslar.
B) Qoralash, befarqlik (u yoki bu fan o‘z holicha rivojlanishiga yo‘l qo‘yib
beradi); rahnamolik va ekspluatatsiya qilish
C) Ijtimoiy-madaniy hodisa sifatida, ko‘p sonli munosabatlar, shu
jumladan iqtisodiy, ijtimoiy-psixologik, mafkuraviy, ijtimoiy-tashkiliy
D) Yo faoliyat shakli, yo muayyan fanga doir bilimlar tizimi yoki
majmui, yo ijtimoiy institut
32.
Fanga nimalar xos?
A) Izchillik, ishonchlilik, asoslilik, isbotlilik
B) Ishonchlilik, asoslilik
C) Isbotlilik, izchillik
D) Asoslilik, isbotlilik
33.
Obyektivlik, qanday tamoyil sifatida amal qiladi?
A) Subyekt va uning bilish faoliyati vositalari bilan bog'liq barcha
narsalami bilimdan chiqarib tashlash taomili sifatida tasavvur qilingan
B) Ijtimoiy-psixologik, mafkuraviy, ijtimoiy-tashkiliy
C) Bilimning o‘z obyekti bilan mos kelishini qayd etuvchi
D) Tavsiflash, tushuntirish, progn
34.
Obyektivlik, qanday tamoyil sifatida amal qiladi?
A) Bilimning o‘z obyekti bilan mos kelishini qayd etuvchi
B) Tavsiflash, tushuntirish, progn
C) Ijtimoiy-psixologik, mafkuraviy, ijtimoiy-tashkiliy
D) Subyekt va uning bilish faoliyati vositalari bilan bog‘liq barcha
narsalami bilimdan chiqarib tashlash taomili sifatida tasawur qilingan
35.
Kimning fikriga ko‘ra, obyektivlikning bu ikkinchi ma’nosi, Yevropa
xristian madaniyati kontekstida insonning gunohkor, «buzuq» tabiati haqidagi
tasawurlar bilan bog‘liq bo‘lgan?
A) V.Porus
B )V.Geyzenberg
C) V.IIin
D) Fridrix Rapp
36.
F.Girenok obyektivlik tamoyilini qanday ta’riflashni taklif qiladi?
A) Dunyo to‘la belgilangan, basharti uning to‘liqligi inson bilan birga, biroq
tafakkurdan qat’i nazar shakllangan bo‘lsa
B) Bilimning o‘z obyekti bilan mos kelishini qayd etuvchi
C) Subyekt va uning bilish faoliyati vositalari bilan bog‘liq barcha narsalami
bilimdan chiqarib tashlash taomili sifatida tasawur qilingan
D) Ijtimoiy-psixologik, mafkuraviy, ijtimoiy-tashkiliy
37.
Bilish subyekti deganda nima tushuniladi?
A) Ongga va mo’ljalga ega bo‘lgan faol harakat qiluvchi individ yoki
individlar guruhi (jamiyat)
B) Bilimning o‘z obyekti bilan mos kelishini qayd etuvchi
C) Inson (subyekt)ning faolligi qaratilgan borliqning parchasi, tabiiy yoki
ijtimoiy borliqning qismi
D) Subyekt va uning bilish faoliyati vositalari bilan bog‘liq barcha narsalami
bilimdan chiqarib tashlash taomili sifatida tasawur qilingan
38.
Bilish obyekti deganda nima tushuniladi?
A) Loyihalash-konstruksiyalash funksiyasiga
B) Ijtimoiy-psixologik, mafkuraviy, ijtimoiy-tashkiliy
C) Subyekt va uning bilish faoliyati vositalari bilan bog‘liq barcha
narsalami bilimdan chiqarib tashlash taomili sifatida tasavvur qilingan
D) Inson (subyekt)ning faolligi qaratilgan borliqning parchasi,
tabiiy yoki ijtimoiy borliqning qismi
39.
«Ilmiylik mezonlari» monografiyasi muallifi kim?
A) V.Ilin
B) V.Porus
C) Fridrix Rapp
D) V.Geyzenberg
40.
Ilmiylik mezonlari bir tartibli bo‘lmagani uchun ularni tasniflash va V.Ilin
fikriga ko‘ra necha guruhga ajratish lozim?
A) 3
B) 2
C) 4
D) 5
41.
«Mutlaq haqiqat» atamasi necha xil ma’noda keladi?
A) 3
B) 2
C)1
D) 4
42.
Analitik bilim tafsilotlarni nimalarni aniqlash imkonini beradi?
A) Asosiy negizda mavjud mazmunning butun salohiyatini aniqlash
B) Mutlaqo yangi mazmunning yaratilishiga olib keladi
C) Mezonlari fanni nofandan formal ziddiyatsizlik, tajribada sinalish
D) Gipotezalariga talablardan tashkil
43.
Ilmiylik mezonlari V.Ilin fikriga ko‘ra 3 guruhga bo‘linadi. «В» guruhini
toping.
A) Mezonlari tarixan o‘tib keluvchi normativlar, ontologik sxemalar va
mavjudlik gipotezalariga qo‘yiladigan talablardan tashkil topadi.
В) Fanning keyingi rivojlanish jarayonida o'zining mazmunini saqlab
qoladigan va rad etilmaydigan, balki faqat »muayyanlashtiriladigan va yangi
mazmun bilan boyitiladigan bilim tushimiladi
C) «So‘nggi instansiyadagi haqiqat»ni, ayrim o‘ziga xos gnoseologik idealni
anglatadi. Shu ma’noda haqiqat bilishning biron-bir darajasida ro'yobga
chiqmaydi, unga erishib bo‘lmaydi, u - metafora
D) Ijtimoiy-madaniy hodisa sifatida, ko‘p sonli munosabatlar,
shu jumladan iqtisodiy, ijtimoiy-psixologik, mafkuraviy, ijtimoiytashkiliy
44.
Ilmiylik mezonlari V.IIin fikriga ko‘ra 3 guruhga bo’linadi. «V» guruhini
toping.
A) Mezonlarini bilimning professional ajratilgan tarmoqlariga qo'yiladigan
fanga doir ilmiylik mezonlari tashkil etadi
B) Mezonlari tarixan o‘tib keluvchi normativlar, ontologik sxemalar
va mavjudlik gipotezalariga qo‘yiladigan talablardan tashkil topadi
C) Mezonlari fanni nofandan formal ziddiyatsizlik, tajribada sinalish,
oqilonalik, tiklanuvchanlik, intersubyektivlik yordamida farqlaydi
D) Ijtimoiy-madaniy hodisa sifatida, ko‘p sonli munosabatlar, shu
jumladan iqtisodiy, ijtimoiy-psixologik, mafkuraviy, ijtimoiy-tashkiliy
45.
Sintetik bilim qay variantda to’g‘ri ko‘rsatilgan?
A) Nafaqat umumlashtirish, balki mutlaqo yangi mazmunning yaratiiishiga
olib keladi
B) Tafsilotlami, xususan, asosiy negizda mavjud mazmunning
butun salohiyatini aniqlash imkonini beradi
C) Mezonlarini bilimning professional ajratilgan tarmoqlariga qo‘yiladigan
fanga doir ilmiylik mezonlari tashkil etadi
D) Fanning keyingi rivojlanish jarayonida o‘zining mazmunini
saqlab qoladigan va rad etilmaydigan, balki faqat muayyanlashtiriladigan va
yangi mazmun bilan boyitiladigan bilim tushuniladi
46.
Ilmiy bilim majmuiga nisbatan nechaga bo’linadi?
A) 2
B) 1
C) 4
D) 3
47.
Texnika fanlarining ikki tarmog‘i qay variantda to‘g‘ri ko‘rsatilgan?
A) B va D variantlarda to’g’ri ko’rsatilgan
B) Texnikada yuz berayotgan jarayonlarni tavsiflashga qaratilgan
C) Mezonlarini bilimning professional ajratilgan tarmoqlariga
qo‘yiladigan fanga doir ilmiylik mezonlari tashkil etadi
D) O’z faoliyatida rioya qilishi lozim boigan qoidalami ta’riflovchi
normativ tarmoq
48.
Nimalarni olim o‘z hayotining mazmuni deb hisoblaydi?
A) Haqiqatni izlash, cheksiz olamni «anglash sifatini oshirish»
B) Jonli mavjudot tug‘ilishi bilan anglash qobiliyatiga ega bo'ladi va
o‘lganidan keyin undan ayriladi, biroq anglash sifati inson bosib o‘tgan hayot
yo‘li
C) Ilmiy halollikni shijoat bilan himoya qilish
D) To‘g‘ri javob yo‘q
49.
Statistik qonuniyatlar qaysi variantda to‘g‘ri ko‘rsatilgan?
A) Taxminiy taqsimlanishlar tilida ta’riflanadi va katta sonlar negizidagi
ommaviy hodisalarning qonunlari sifatida namoyon bo’ladi
B) O’z faoliyatida rioya qilishi lozim boigan qoidalarni ta’riflovchi normativ
tarmoq
C) Fanning keyingi rivojlanish jarayonida o‘zining mazmunini saqlab
qoladigan va rad etilmaydigan, balki faqat muayyanlashtiriladigan va yangi
mazmun bilan boyitiladigan bilim tushuniladi
D) Dunyoga ilmiy yondashuv namoyon boiadi. Ijtimoiy ong shakli sifatidagi
fanning boshqa bir o‘ziga xos xususiyati shundaki, rangbarang fanlar
borliqning obyektiv (insondan tashqarida, insonga ham,insoniyatga ham
bogiiq bo im agan holda) mavjud hodisalari va jarayonlarini o‘rganishni
nazarda tutadi
50.
Dinamik qonuniyatlar qaysi variantda to‘g‘ri ko‘rsatilgan?
A) Dunyoga ilmiy yondashuv namoyon bo’ladi. Ijtimoiy ong shakli sifatidagi
fanning boshqa bir o‘ziga xos xususiyati shundaki, rangbarang fanlar
borliqning obyektiv (insondan tashqarida, insonga ham,insoniyatga ham
bogiiq boimagan holda) mavjud hodisalari va jarayonlarini o'rganishni
nazarda tutadi
В) Taxminiy taqsimlanishlar tilida ta’riflanadi va katta sonlar negizidagi
ommaviy hodisalaming qonunlari sifatida namoyori bo‘ladi.
C) O’z faoliyatida rioya qilishi lozim bo‘lgan qoidalami ta’riflovchi
normativ tarmoq
D) Fanning keyingi rivojlanish jarayonida o‘zining mazmunini saqlab
qoladigan va rad etilmaydigan, balki faqat muayyanlashtiriladigan va yangi
mazmun bilan boyitiladigan bilim tushuniladi
51.
Vilgelm Diltey nechanchi yillarda yashab o‘tgan?
A ) 1833-1911
B ) 1831-1909
V ) 1833-1910
G ) 1831-1911
52.
Vilgelm Diltey nima haqidagi fanlarni ajratdi?
A) Ruh va tabiat
B) Odamzod
C) Insoniyat va tabiat.
D) Ajratmaydi
53.
Nomotetik fanlar deyilganda nimani nazarda tutadi?
A) Narsalar va hodisalaming umumiy qonunlari, ularning muntazamligini
aniqlashni.
B) Vazifasi individual hodisalar va voqealami o‘rganishdan iborat.
C) Fanning keyingi rivojlanish jarayonida o‘zining mazmunini saqlab
qoladigan va rad etilmaydigan, balki faqat muayyanlashtiriladigan va yangi
mazmun bilan boyitiladigan bilim
D) Taxminiy taqsimlanishlar tilida ta’riflanadi va katta sonlar negizidagi
ommaviy hodisalarning qonunlari sifatida namoyon bo‘ladi.
54.
Ideografik fanlarning vazifasi nimadan iborat?
A) Individual hodisalar va voqealami o‘rganishdan
B) Narsalar va hodisalaming umumiy qonunlari, ulaming muntazamligini
aniqlashni
C) Subyekt va uning bilish faoliyati vositalari bilan bog‘liq barcha narsalami
bilimdan chiqarib tashlash taomili sifatida tasawur qilingan
D) Ijtimoiy-madaniy hodisa sifatida, ko‘p sonli munosabatlar, shu
jumladan iqtisodiy, ijtimoiy-psixologik, mafkuraviy, ijtimoiy-tashkiliy
55.
Kepler qalamiga mansub asarni toping.
A) “Dunyoning uyg‘unligi”
B) “Fan qonuniyatlari”
C) “Ruh haqidagi fanlarga kirish”
D) “Fanlar fazilati va ularni o‘stirish haqida”
56.
Do'stlaringiz bilan baham: |