Qisqacha nazariy ma’lumot

quyosh doimiysi
deb yuritiladi.
Termayadro reaksiyasi quyoshning ichida temperatura t
0
= 20 mln.
0
C ga yetganda boshlanadi.
Shuning uchun termayadro energiyasi yer yuzidagi barcha energetik resurslarning birinchi manbai 
hisoblanadi; ko‘mir, neft, gaz; gidroenergiya; shamol va okeanlar energiyasi. 
Quyosh yer yuzida barcha energiya turlarining manbai hisoblanadi. Quyosh har sekundda o‘rtacha 88 x 10
24
kaloriya issiqlik yoki 368 x 10
12
TVt energiya tarqatadi. Ammo bu energiya miqdorining atigi 2 x10
-6
%, ya’ni 180x 
10
6
TVt miqdorigina yer yuzasiga yetib keladi. Shu miqdor ham yer yuzidagi barcha doimiy energiya ishlab 
chiqaruvchi qurilmalarning energiyasidan taxminan 5000 barobar ko‘pdir [37]. 
Quyosh radiatsiyasi oqimi hamda tushayotgan energiya yig‘indisi to‘g‘risidagi ma’lumotlar quyosh kadastri 
hisoblanadi. Quyosh kadastri to‘g‘risidagi ma’lumotlar quyidagi ko‘rsatgichlarga asosan yig‘iladi: 
-quyosh radiatsiyasining gorizontal tekislikka tushayotgan oylik va yillik yig‘indilari; 
-gorizontal tekislikka to‘g‘ri normal-urinma holatida tushayotgan quyosh nurlari; 
-quyoshning nur sochish vaqti. 
Umuman quyosh radiatsiyasi oqimi hamda tushayotgan energiya yig‘indisi to‘g‘risidagi ma’lumotlarni quyidagi 
usullar bilan olish mumkin: 
-aniq geografik nuqtadagi ma’lumotlarni hisoblash yo‘li-analitik usul bilan; 
-qisqa muddatda aniq geografik nuqtada, asbob va jihozlar bilan o‘lchash orqali, to‘g‘ridan-to‘g‘ri ma’lumot olish 
bilan; 
-qabul qilingan yagona usul bilan ko‘p yillik o‘lchashlar o‘tkazgan meteorologik stansiyalarining ma’lumotlari 
yig‘ilgan ma’lumotnomalardan ma’lumot olish bilan. 
Quyosh energiyasidan foydalanishni hisoblashda asosan, quyosh nurining 1m
2
maydonga berayotgan 
energiya miqdori hisobga olinadi. Koinotning atmosfera qatlamidan yuqori qismiga tushayotgan quyosh 
radiatsiyasining energiyasi 1,395 kVt/m
2
ni tashkil qiladi va bu miqdor quyosh doimiysi deb ataladi. Ammo bu 
miqdor yer yuzasiga yetib kelguncha har xil qarshiliklarga uchraydi hamda yilning fasli va hisob qilinayotgan 
hududning kengligiga nisbatan uning miqdori o‘zgarib turadi. Masalan, yer yuzasiga tushadigan quyosh nurlarining 
o‘rtacha intensivligi: 
-Yevropa mamlakatlarida - 2 kVt soat/m
2
; 
-Tropik va Osiyo mamlakatlarida - 6 kVt soat/m
2
ga teng. 
Quyosh sirtida harorat 6000 °C, markazida esa 10 mln
g r a
dusni tashkil etadi. Quyoshdan yergacha bо‘lgan 
masofada 150 mln kilometr bо‘lib, uning diametri yer