2-mavzu Mavzu: Elektr maydon. Elektr maydon kuchlanganligi. Superpozitsiya prinsipi. Elektr dipoli. Elektr maydonni grafik ravishda tasvirlash va kuch chiziqlari. Reja

Xulosa qilib shuni aytish mumkinki
kuch chiziqlari metall elektrodlarning 
sirtiga perpendikular yo’nalgan bo’ladi. Agar maydon kuchlanganligi o’tkazgich 
sirtiga perpendikular bo’lmaganda edi, unda sirtga urinma bo’yicha yo’nalgan 
maydonning tashkil etuvchisi mavjud bo’lar edi. Bu ta’sir etuvchi ta’siri ostida 
o’tkazgichning elektronlari sirt bo’yicha xarakatga kelar edi va elektr zaryadlar 
muvazanatiga ega bo’lmas edi.
Nuqtaviy zaryadning kuchlanganlik chiziqlari
.
Nuqtaviy zaryadlarning kuchlanganlik chiziqlari zaryad musbat bo’lsa, zaryaddan 
chiquvchi va zaryad manfiy bo’lsa, zaryadga 
kiruvchi to’g’ri chiziqlar ko’rish mumkin. 
Musbat zaryadning boshlanish joyi , manfiy 
zaryadning tugash joyi deb qarash mumkin. 
Har ikkala xolda xam kuchlanganlik 
chiziqlariga o’tkazilgan urinmalar kuch chiziqlari bilan ustma-ust tushadi va 
kuchlanganlik yo’nalgan tomonga yo’nalgan bo’ladi. Nuqtaviy zaryadning kuch 
chiziqlari. Kuch chiziqlari induksion zaryadlar paydo bo’ladigan atrofdagi 
predmentlarda tugaydi (yoki boshlanadi) 
Bir jinsli maydonning kuchlanganlik chiziqlari. 
Barcha nuqtalaridagi kuchlanganliklar geometrik teng, ya’ni kattalik va 
yo’nalish jihatdan birday bo’lgan maydon bir jinsli maydon deyiladi. Bir jinsli 
maydonning kuchlanganlik chiziqlari kuchlanganlik vektolariga parallel bo’lgan 
to’g’ri chiziqlar. Tajribada ko’rish uchun igna simon 
kiristalchalarni staniol varoqlari yopishtirilgan shisha plastinkaga 
sepiladi va bu varoqlarga zaryadlar beriladi va rasmdagi holat 
vujudga 
keladi. 
Fazoning 
har 
bir 
6-rasm
berilgan yo’nalishga ega bo’ladi, shu sababli kuchlanganlik 

---

chiziqlari xech qachon kesishmaydi. 6-rasmda turli ishorali zaryadlangan 
staniol doirachalar atrofida gins kristalchalarining joylashishitasvirlangan 
Maydon kuchlanganligi 
E

bo’lgani uchun zaryaddan uzoqlashgan sari 

kuch chiziqlarining zichligi masofaning kvadratiga proporsional ravishda kamayib 
boradi. Kuch chiziqlarining yuqorida keltirilgan xususiyatlari xar qanday zaryadlar 
sistemasida hosil qilgan maydonlar uchun xam o’rinli bo’ladi.