«scientific progress» Scientific Journal issn: 2181-1601 ///// \\\\\ Volume: 1, issue: 5

157
 
vodiysida ayniqsa mustahkam va turg‘un bo’lgan. Kohinlar g’oyat katta kuchgaega 
bo’lib,ular bilan podsho hokimiyati o’rtasida ba’zan ixtiloflar bo’lib tursada , 
firavnlarning ilohiyligi to’g’risida ta’limotlar va aholi ommasini “Quyosh farzandi”ga ( 
Misr hukumdorlarini shunday deb ataganlar) itoat qilishga undaganlar. Qadimgi Misrda 
ibtidoiy din shakllaridan , fetishizm, animizm, quyoshparastlik, podshoni 
ilohiylashtirish, har xil tabiat xodisalariga va Misr podsholar-firavnlarga sig’inish keng 
tarqalgan.Qadimgi Misrda uy hayvonlariga e’tiqod qilish,ularni ilohiylashtirish keng 
tarqalgan. Xususan, Timsoh ham ilohiy va dunyo suvlarining daxlsiz hukmdori
hisoblanib,ularni 
ovlash 
man 
qilingan. 
Timsohlarning 
mayda 
bolalarini 
ibodatxonalarning hovuziga solganlar, ularni asalli somsalar bilan boqqanlar va bevaqt 
o’lgan timsohlarni mo’miyolaganlar, kafanga o’rab, sharaf bilan ko’mganlar. 
Mushukka ozor berish, jinoyat hisoblangan.Qushlarning kalxat, qirg’iy, ibis, 
hashoratlardan qo’ng’iz muqaddas hisoblangan. Misrda totemizm (kishilarning hayvon 
yoki qushlardan paydo bo’lganligiga ishonish keng ko’lamda saqlanib qolgan. Ba’zan 
odamsimon xudo qo’y boshli, ma’buda esa sigir boshli ayol qilib tasavir etilgan. 
Misrning qadimgi poytaxtilari bo’lgan Memfis va Galioplda Apis va Mnevis deb 
atalgan muqaddas xudolarga topinganlar. Qochqor shaklida tasavvur etilgan xudo Xnum 
ijodiy kuch xudosoblangan.
MUHOKAMA
Muqaddas qo’chqorni ilohiylashtirish Fiva xudosi Amon etiqodida Makedoniylik 
Aleksandr zamonigacha ham saqlanib qolganki kohinlar Aleksandrni “xudo Amonning 
o’g’li “ deb ta’riflaganlar.Misr dinining o’ziga xos xususiyatlaridan biri nargi dunyoga 
juda katta ahamiyat berilganligidir. Shumer va Bobilda nargi dunyoni ko’ngilsiz va 
mudxish deb o’lganlarni baxtsiz deb tasavvur qilsalar , bu haqida Misrdagi ta’limot 
boshqacha bo’lgan. Masalan, ular bu dunyodagi uy-joy musofirxona bo’lib, unda uzoq 
yashab bo’lagani uchun ularni mustahkam qilib qurishning xojati yo’q ,undan ko’ra 
o’zingga “abadiy yotoqjoy”ni, maqabarani oldindan tayyorlab qo’yishing kerak, degan 
qoidaga amal qilganlar.Demak, misrliklar qadimgi davrda mavjud bo’lgan bo’lgan 
xalqlardan o’zgacha diniy tasavvurga ega bo’lganlar. Nargi dunyoda o’likning ruhi 
Osirisning oldida o’zini oqlashi lozim bo’lgan. “Murdalar kitobi”ning 125-bobida o’zini 
oqlash nutqining to’la teksti bor. O’likning ruhi bunday deyishi kerak:Men biron kishini 
o’ldirmadim, talamadim, go’dakning og’zidan sutini tortib olmadim, birovning yerida 
oqib turgan suvni to’sib o’z dalamga qo’ymadim “ va hokazo .Shunday qilib, tirikligida 
o’ziga munosib daxma tayyorlash va zaruriy sehriy tekstlar buyurish uchun mablag’i 
bor har bir kishi o’zining mangu farog’otga erishuviga umid qilganlar, ammo oddiy 
fuqorolar bunga erishishga ishonchi bo’lmagan deyish mumkin. Faqat rimliklar 
hukmronligi davridagina boy o’lganidan keyin daxshatli azob-uqubatlari, mashaqqatlari 

---

www.scientificprogress.uz 
«SCIENTIFIC PROGRESS» Scientific Journal
ISSN: 2181-1601 ///// \\\\\ Volume: 1, ISSUE: 5