Toshkent farmatsevtika instituti tibbiy va biologik fanlar kafedrasi mikrobiologiya, virusologiya va

Paramiksoviruslar
RNK tutuvchi viruslar ichida kata ulchamga zga bulgan viruslar 
xisoblanadi. Bu oilaga kiruvchi viruslardan epidemik parotit virusi tovuk embrionida juda yaxshi 
reproduksiyalanadi. Paramiksoviruslar gemadsorbsiyalovchi viruslar bulib, eritrotsitlarni 
adsorbsiyalash xususiyatiga ega. SHuning uchun laboratoriya diagnostikasida gemadsorbsiya 
reaksiyasi kullaniladi.
Epidemik parotit virusi kulok oldi bezida reproduksiyalanadi va yalliglanish jarayonini keltirib 
chikaradi. Kasallikdan sungi asorati meningit, ugil bolalarda bepushtlikdir. Kizamik virusida 
asosan toshmalar toshadi, ogiz bushligining lunj kismi shillik kavatida Koplika-Filatova doglarini 
xosil kiladi. 
Qizamiq.
Qizamiqni Morbillivirus avlodiga kiruvchi RNK – saqlovchi qizamiq viruslari 
chaqiradi. Qizamiq virusi 50-150 nm kattalikda b
o’
lib, uning tarkibida 3 xil oqsil antigenlari – 
gemagglyutinin (N), peptid F va nukleokapsidli oqsil (NP) bor. Kasallik manbai – kasal odamdan 
virus havo tomchi y
o’
li bilan yuqib, nafas y
o’
llariga va limfa bezlariga kirib k
o’
payadi va qonga 
o’
tadi. Inkubatsion davri 8-13 kun. Undan s
o’
ng prodromal davri boshlanadi. Bunda nafas 
y
o’
llarining yallig‘lanishiga 
o’
xshash belgilar, kon’yunktivit, bosh og‘rishi, temperaturani 
k
o’
tarilishi kuzatiladi, og‘iz shilimshiq pardasida Belskiy – Filatov – Koplik dog‘lari paydo 
b
o’
ladi. S
o’
ngra, peshona va quloqning orqa tomonida papulyoz toshmalar paydo b
o’
ladi; keyin 
butun tana va q
o’
l-oyoqlarga tarqaladi. Ba’zan pnevmoniya, ensefalit, otit kabi asoratlar qoldiradi. 
YOsh chaqaloqlarda va qizamiqqa qarshi immunoglobulin olganlarda engil kechadi. 
Laboratoriya diagnozi uchun bemordan qon olib, maymun buyragi yoki odam embrioni 
birlamchi t
o’
qima va hujayralariga yuqtirib, virusni ajratish mumkin.
14
 
14
Microbiology : an introduction / Gerard J. Tortora, Berdell R. Funke, Christine L. Case. — Twelfth edition, 2016

---

82 
Kasallikdan tuzalish davrida neytrallovchi, komplement bog‘lovchi va gemaagglyutinatsiyalovchi 
antitelolar titrining oshishi kuzatiladi. Kasallikdan s