Toshkent farmatsevtika instituti tibbiy va biologik fanlar kafedrasi mikrobiologiya, virusologiya va

o’
ladi. Virusning qobig‘iga peplos deyiladi. Unda ikki qavatli lipid va virusga xos 
oqsillari b
o’
ladi. Lipidlar glikova fosfolipidlarning aralashmasidan iborat b
o’
lib, k
o’
pincha u 
x
o’
jayin hujayralarining membranasidan hosil b
o’
ladi. Peplosning virusspetsifik oqsillari asosan 
glikoproteinlar hisoblanadi.
K
o’
pgina viruslarning oqsil qavatida maxsus retseptorlari b
o’
lib ular eritrotsitlarni 
agglyutinatsiyalash (gemagglyutinatsiya) xossasiga ega (m: gripp virusi). SHuningdek, maxsus 
fermentlari neyrominidaza, proteaza, qaytar transkriptaza va h.k.lar b
o’
ladi.
Viruslarning tayoqchasimon, aylanasimon (sferik), itbaliq (spermatozoidga 
o’
xshash), 
hamda kubsimon yoki ikosaedr, ipsimon shakllari b
o’
ladi. 
Qaysi organizmlarni zararlashiga k
o’
ra 
o’
simlik, hayvon, odam yoki bakteriyalar 
(bakteriofag) viruslariga b
o’
linadi. 
Asosiy klassifikatsiyasida q
o’
zg‘atadigan kasalliklari, topilgan joyi, 
o’
lchami, shakli, 
nuklein kislotasining xarakteristikasi va boshqa ma’lumotlar inobatga olinadi. Eng qulay 
klassifikatsiyasi – nuklein kislotasi tipiga qarab DNK – saqlovchi va RNK – saqlovchi viruslarga 
b
o’
linadi. DNK – saqlovchi viruslar 7 xil, RNK – saqlovchi viruslar – 12 xil b
o’
ladi. 
Viruslarni asosan elektron mikroskoplarda tekshiriladi. Ba’zi virusli kasalliklarda hujayra 
ichi kiritmalari hosil b
o’
ladi. Masalan, chin chechak kasalligida pustuladagi yiringda Pashen 
tanachalari b
o’
ladi. Agar chin chechak bilan og‘riyotgan odam pustulasi yiringidan olib, quyon 
k