Samarqand qishloq xo’jalik instituti “qishloq xo‟jaligi mahsulotlarini tayyorlash, saqlash va qayta ishlashni tashkil etish” kafedrasi

001.429.011.BMI. 2015 y. 

---

uchun Samarkand viloyatida keng tumanlashtirilgan Buxoro-6, Namangan-77, 
Buxoro-102 sanoat navlarini paxta tozalash korxonasidagi tozalash jarayonidan 
keyin, chigitli paxta va tolalaridan namunalar olindi. Chigitli paxtaning ifloslik 
darajasi laboratoriya sharoitida LKM asbobidan o‟tkazish yo‟li bilan aniqlandi. Bu 
sanoat navlari paxta tozalash korxonasida belgilangan rejim asosida qayta 
tozalangandan keyin, tola tarkibidagi nuqson va chiqindilar miqdori aniqlandi. 
Ishning iqtisodiy samaradorligini aniqlashda tola chiqimiga qarab hisoblandi. 
Tumanlashtirishga tavsiya etilgan Omad sanoat navli paxtaning 1 
tonnasidan 336 kg tola va Buxoro-102 sanoat navli paxtadan 327 kg tola chiqadi. 
Hozirgi paytda 1 kg oddiy sinfdagi tolaning o‟rtacha narxi 9000 so‟mni tashkil 
etadi deb olsak. 
Omad sanoat navi-336·9000=3024000 so‟mni, 
Buxoro-102 sanoat navi-327·9000=2943000 so‟mni tashkil etdi. 
Qilingan ishning iqtisodiy samaradorligi quyidagicha aniqlanadi: 
I
S
=3024000-2943000=81000 so‟m 
Tavsiya etilgan sanoat navining tola chiqimiga qarab qilingan ishning 
iqtisodiy samaradorligi 81000 so‟mni tashkil etadi.
Agar G‟aramnibg o‟rtacha og‟irligini 400 toyya dtsak : 20000:400=50 ta bubt 
saqlabishi kerak. Har bir buntning maydoni 25x14= 350 m
2
maydon kerak bo‟ladi. 
50% qo‟shimcha bilan 350+175=525 m
2 
maydon ajratamiz. Bu o‟rtacha 5.5 gektar 
bo‟ladi. 
Bajardi 
Rahbar 
Yusupov A 
Siddiqov A 
001.429.011.BMI. 2015 y. 

---

7.XULOSA VA TAKLIFLAR 
 
Bitiruv malakaviy ish bo‟yicha olingan natijalar asosida quyidagi xulosalarni 
va tavsiyani keltirish mumkin: 
1. Paxtani saqlash tizimi loyihalandi. 
2. Laboratoriyadagi asbob-uskunalar va laborantlar soni hisoblash yo‟li bilan 
aniqlandi. 
3.Urug‟lik chigitni saqlash muddati-yangi terilgan urug‟lik paxtadan 
olingan chigit texnik jihatdan pishib etilgan bo‟lsa-da, hali to‟liq fiziologik pishib 
etilmagan bo‟ladi. shuning uchun ham ko‟pincha yangi paxta hosilidan olingan 
urug‟lik chigitning unib chiqish quvvati va unib chiqish darajasi past bo‟ladi. Vaqt 
o‟tishi bilan (chigit saqlash davrida) uning unib chiqish darajasi va unib chiqish 
quvvati oshib boradi, chigit fiziologik jihatdan pishib etiladi. 
4.Bir yil saqlangan chigitning laboratoriya sharoitida unib chiqish darajasi 
yuqori bo‟lishiga qaramay, ular oddiy sharoitda (ombor va ayniqsa bostirmalarda) 
saqlanganda bahorgi ekish mavsumiga qadar yaxshi etila olmaydi. Natijada 
urug‟lik chigit bir yil saqlanganda fiziologik pishib etilmagan bo‟ladi. 
5.Chigitni past harorat (15-17
0
S) da tahlil qilib ko‟rilganda, ikki yil 
saqlangan chigitning unib chiqish darajasi bir yil saqlangan chigitnikiga nisbatan 
ancha oshganligi va uning tez o‟sishi aniqlangan. 
6.Ikki yil saqlangan chigit ekilganda g‟o‟za qalin o‟sadi, hosil esa gektariga 
2,3-6,0 sentner oshadi (14-jadval). Bir yil saqlanganda chigitning etilish jarayoni 
to‟la tugallanmaganligi sababli uni ikki yil saqlangandan so‟ng ekilganda hosi 
sezilarli oshganligi aniqlangan. Demak, chigitning fiziologik etilishi ikki yil 
saqlangandan so‟ng, ya‟ni yozgi issiq haroratning ta‟siri natijasida to‟liq 
tugallanadi. 
8. Tavsiya etilgan sanoat navining tola chiqimiga qarab qilingan ishning 
iqtisodiy samaradorligi tonnasiga 81000 so‟mni tashkil etdi
9.Agar G‟aramnibg o‟rtacha og‟irligini 400 toyya dtsak : 20000:400=50 ta 
bubt saqlabishi kerak. Har bir buntning maydoni 25x14= 350 m
2
maydon kerak 
bo‟ladi. 50% qo‟shimcha bilan 350+175=525 m
2 
maydon ajratamiz. Bu o‟rtacha 
5.5 gektar bo‟ladi. 
Bajardi 
Rahbar 
Yusupov A 
Siddiqov A