Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон

Араб календари.
 
Қадимги араб календари классик Ой календари 
ҳисобланади. Қачонки Арабистон ярим оролида Ой тақвимига асос 
солиниб ва такомиллаштирган пайтдан қадимги араб календарининг 
тарихи бошланади. Бу милодича бўлган I минг йилликка тўғри 
келади. Милоднинг I минг йиллиги ўрталарида (V асрлар атрофида) 
Ой календаридан Ой-қуёш календарига ўтиш бошланади. Ой 
календарини Қуёш йили билан мослаштириш учун вақт ўтиши билан 
қўшимча ўн учинчи ой “наси” ва баъзан йилнинг охирида беш ёки 
олти кундан иборат қўшимча кунлар қўшилган. Лекин аниқ 
эмболистик ой тизими киритилмаган. Араб календарининг кейинги 
ривожланишида Ой-қуёш системасини расмийлаштириш ислом дини 
пайдо бўлиши билан тўхтаб қолди. Араблар 200 йилга яқин вақт 
давомида Ой-қуёш календаридан фойдаландилар. Ислом динида Ой 
тақвими асосини бузиш тақиқланди. VII асрнинг ўрталарига келиб 
араблар яна ўзларининг классик Ой календарига қайтдилар. Қадимги 
араб календари деярли ўзгаришларсиз бизгача сақланган. Қадимги 
араб Ой йили ўн икки ойдан иборат бўлган
1
.
Бир қанча халқларда, айниқса, мусулмон Шарқидаги 
мамлакатларда қадимги араб ой системаси ҳисоблашлари миллий ва 
диний руҳ олган. Бу тизим натижада тузилган календарлар бир қанча 
Яқин ва Ўрта Шарқ мамлакатларида ҳозирги вақтгача қўлланилиб 
1
Roger Beck. A brief history of ancient astrology. 2007. BLACKWELL PUBLISHING 9600 Garsington Road, 
Oxford OX4 2DQ, UK. Рreface. Р. 113-114. 

---

46 
келмоқда. Ой календари узоқ вақт Ўрта Осиё ва Кавказда, шунингдек, 
татар ва бошқирдларда кенг тарқалган.
Бугунги кунгача араб календарида ой номлари икки марта 
ўзгарган. Абу Райҳон Беруний “Қонуни Масъудий” асарида қадимги 
араб календаридаги ой номларини келтириб ўтади. Булар: 
1.