Тошкент кимё – технология институти

Kauchuklarning umumiy xarakteristikasi
Tabiiy kauchuk 

---

98 
O‘zini tarkibida kauchuk saqlovchi o‘simliklar shirasidan olinadi. 
Lateks — tarkibida kauchuk bo‘lgan usimlik shirasi — kauchukning suvdagi 
dispersiyasi odatda kauchukni mikdori 40% beradi. 
Tabiiy kauchuk izopentan gruppalaridan tashkil topgan bo‘lib, quyidagi 
formulaga ega: 
— SN
2
-S = SN—SN
2
—
|
SN
3 
 
Sintetik kauchuklar
: 
Izopren kauchuk
sintetik kauchuklar turkumiga kiradi. Tabiiy kauchukdan 
kauchuk bo‘lmagan moddalar mikdori kamligi, regulyar tuzilish kamligi, hamda 
polimer zanjirida funksional gruppalar yo‘qligi bilan farq qiladi. Sintetik izopren 
kauchugi molekulyar massasi taqsimoti tor (uzkoe). 
Sintetik izopren kauchugi tarkibida azot saqlovchi moddalar yo‘qligi va zolnost 
kam bo‘lganligi tufayli suvga yaxshi chidamli va yuqori dielektrik xususiyatga ega. 
Butadien kauchugi
(SKB). Butadien polimer natriy va sigler katalizatori 
ishtirokida sintez qilinadi. 
—SN
2
—SN=SN—SN
2
—
Sintetik kauchuk SKB – maxsus rezinalar uchun chiqarilgan markalari oziq-
ovqat sanoatida, meditsina sohasida qo‘llaniladi. Bu kauchuk asosida olingan rezina 
mustahkamligi 
yuqori 
bo‘lmasa 
ham, 
yuqori 
elastikligi, 
past 
haroratga 
(morozostoykost) va yemirilishga chidamliligi bilan boshqa kauchuklardan farqlanadi. 
Butadion stirol kauchuklari. 
 
—SN
2
—SN=SN—SN
2
—SN
2
—SN— 
|
S
6
N
5
bu sintetik kauchuk keng tarkalgan va har xil assortimentda ishlab chiqariladi. 
Bu SKS (10,30,50% stirol) olishda xom ashyoning bemalolligidan tashqari 
uning xossalari yaxshiligi uni har xil rezina buyumlari olishda ishlatiladi. 
Butadien-nitril kauchuklari — maxsus maqsad uchun ishlatiladigan kauchuklar 
qatoriga kiradi. Bularning markalari SKN nomi bilan yuritiladi. 
—SN
2
—SN=SN—SN
2
—SN
2
—SN— 
| 
SN 
SKN asosida tayyorlanadigan rezinalar o‘zining bo‘kishga chidamliligi, issiqlik 
ta’sirida eskirishga chidamliligi, yaxshi adgeziya xususiyatiga egaligi va boshqa 
xossalari bilan yuqorida keltirilgan kauchuklardan farq qiladi.