101
desak xato qilmaymiz. U «Toshkent» va «O’zbekiston» mehmonxonalari, san’at
saroyi va «Moviy gumbaz» choyxona kafesini bezatishda ishtirok etgan.
Asarlari el tahsiniga sazovor bo’lgan, yuksak mahoratli Ortiq Fayzullayev P.
Benkov nomli jumhuriyat rassomchilik bilim yurtida o’qituvchilik qilib yurgan
vaqtida o’z san’atining sirlarini yoshlarga sitqidildan o’rgatdi. Ortik
Fayzullayevning ijodi 50-yillarning ikkinchi yarmida P. Benkov nomidagi Badiiy
maktabni bitirish arafasida boshlangan. 1957 yili u O’zbekiston
yoshlari festivali
munosabati bilan ochilgan ko’rgazmada qatnashdi.
Ortiq Fayzullayev faqat yog’och o’ymakorligi bilangina shug’ullanmay,
o’zbek o’ymakorlari orasida birinchi bo’lib suyak o’ymakorligini ham chuqur
o’rgandi. U Moskva, Kiyev muzeylari va fabrikalariga borib, suyak o’ymakorligini
o’rganib keldi. Suyak o’ymakorligida,— deydi Ortiq Fayzullayev,—«Mamont
tishi», «Morj tishi», «fil suyagi», «mol suyagi» va shoxlari, otning suyagi va
boshk,a hayvon suyaklari ishlatiladi.
Suyak o’ymakorligida parma,
arracha, egov hamda o’ziga xos
mukammal mexanik asboblar ishlatiladi.
Suyak o’ymakorligi
texnologiyasi
quyidagilardan iboratdir.
Zarur materialga mos keladigan
suyak turi va bo’lagi tanlanadi.
Suyakning ortiqcha bo’laklarini arralab
olib tashlanadi. g’adir-budir joylari
egovda tekislanadi. Suyakka qalam bilan
gul chiziladi va o’sha chiziq bo’yicha
naqsh ishlanadi hamda yo’ng’ir tosh
bilan jilo beriladi. Ish so’nggida tayyor bo’lgan buyumni bo’r va spirt bilan
yaxshilab artib chiqiladi. Ijodkor yusorida aytib o’tilgan texnologiya bo’yicha
ajoyib asarlar yaratdi. Keyinroq san’atning bu turida yaratgan
asarlari bilan
O`zbekiston xalq xo’jaligi yutuqlari ko’rgazmasida qatnashdi. Ko’rgazmaga
«Cho’pon», «Lazgi o’yini», «Yakkama-yakka», «Kurant», «Navoiy haykali»
asarlari taqdim etildi. «Paxta o’yini» deb nomlangan asarda raqs tushib turgan
qizning nozik harakatlari san’atkorona tasvirlangan (99- 100- 101-rasmlar). Uning
atrofiga paxta va turli naqshlar ishlanganligi raqqosa raqsining muzmunini
chuqurlashtiradi, paxta va gullarga boy farovon O`zbekistonning ramziy obrazi
namoyon bo’ladi, «Cho’pon» deb atalgan suyak o’ymakorligi ham ta’sirli chiqqan.
Qo’zilar keng dalada o’tlashib yurishibdi. Uzoqdan baland tog’lar ko’rinadi,
cho’pon o’z bolasini allalayotgan onadek nayda yoqimli kuy chalmoqda.
San’atkor suyakni shu qadar ehtiros va mohirlik bilan ishlaganki, uni
tomosha qilgan kishiga cho’pon nayining ovozi, qo’y-qo’zilarning ma’rashi
eshitilgandek tuyuladi. Mazkur asarlar uchun Ortiq Fayzullayev ko’rgazmaning
kumush medali va diplom bilan taqdirlandi. Ortiq Fayzullayev hozirgi vaqtda
suyak o’ymakorligining jumhuriyatimizdagi yagona ustalaridan. U xalq san’atining
qaysi turiga murojaat qilmasin, doimo yangilikka intiladi, bu
janrni ham shaklan,
102
ham mazmunan boyitadi. San’atkor ijodiga xos bu fazilat uning Toshkentdagi
«Sovg’a» fabrikasida bosh rassom bo’lib ishlab yurgan kezlarida ayniqsa kamol
topdi. U yaratgan o’nlab sovg’a buyumlar turli konkurslarda katta muvaffaqiyat
qozondi. Bu sovg’a buyumlariga ishlangan anvoyi bezaklar tekis va qabariq
sirtlarga xos kompozisiya tufayli go’yo naqshlar jonlanib harakatga kelganday
tuyuladi. Shunday ekan, milliy naqshlar bilan bezatilgan kichik hajmdagi har xil
sovg’a buyumlari ishlab chiqarishni ko’paytirish lozim. Chunki, ko’pgina sovg’a
buyumlarini faqat ko’rgazmalarda va muzeylarda ko’rish mumkin, xolos.
Aksincha, bundan yodgorlik buyumlariga ega bo’lishni
har bir xonadon sohibi jon
dilidan istashi shubhasiz. Ortiq Fayzullayevning nozik didi, qalb ko’zi, chidam va
matonati tufayli maydonga kelgan san’at durdonalari, madaniyat koshonalari,
istirohat maskanlarining husniga husn qo’shmoqda, qadimiy xalq san’ati
bizning
davrimizda ham obro’ va e’tibor qozonishi mumkinligini isbotlamoqda.
San’atkor yaratgan original va nafis asarlar faqatgina jumhuriyat va
mamlakatimiz muzeylaridagina emas, balki Yaponiya, Germaniya, Polsha,
Tursiya, Finlandiya kabi. chet ellardagi xalqaro ko’rgazmalarda namoyish qilingan.
O’ymakor O’zbekiston, jahon kitob ko’rgazmalarini badiiy bezashda qatnashdi. O.
Fayzullayev hozirgacha hammasi bo’lib 100 ga yaqin jumhuriyat xalqaro
ko’rgazmalarda ishtirok etganligi uning tinmay izlanayotganligidan dalolat berib
turibdi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
