Узлуксиз таълим тизимида малакали кадрлар тайёрлаш муаммолари

“инновацион таълим”
, деб ҳам номланади. “Инновацион таълим” 
тушунчаси биринчи бор 1979 йилда “Рим клуби”да қўлланилган. Таълим 
инновациялари бир неча турга ажратилади. Улар қуйидагилардир Таълим олувчида 
янги ғоя, меъёр, қоидаларни яратиш, ўзга шахслар томонидан яратилган илғор ғоялар, 
меъёр, қоидаларни табиий қабул қилишга оид сифатлар, малакаларни шакллантириш 
имкониятини яратадиган таълим. 
Инновацион таълим (ингл. “innovation” – янгилик киритиш, ихтиро) Таълим 
инновациялари, таълим соҳаси ёки ўқув жараёнида мавжуд муаммони янгича 
ёндашув асосида ечиш мақсадида қўлланилиб, аввалгидан анча самарали натижани 
1
Ўзбекистон миллий энциклопеияси. Зебунисо-Конигил / 4-том. Бош таҳрир ҳайъати аъзолари: М.Аминов ва б. 
– Т.: “Ўзбекистан миллий энциклопедияси” Давлат илмий нашриёти, 2002. – 169-бет 

---

Innovatsion yondashuvlar asosida milliy ta’lim tizimini takomillashtirish

2021-yil
 
23-aprel 
42 
кафолатлай оладиган шакл, метод ва технологиялардир. Инновациялар турли 
кўринишга эга. Қуйидагилар инновацияларнинг асосий кўринишлари саналади: - янги 
ғоялар;

тизим ёки фаолият йўналишини ўзгатиришга 

қаратилган аниқ мақсадлар;
Асосий турлари

ўзлаштирилган инновациялар ноанъанавий ёндашувлар;

одатий бўлмаган ташаббуслар; 

илғор иш услублари

таълим тизимида ёки ўқув 
фаолиятида инновацияларни қўллашда сарфланган маблағ ва кучдан имкон қадар энг 
юқори натижани олиш мақсади кўзланади. Инновацияларнинг ҳар қандай янгиликдан 
фарқи шундаки, у бошқариш ва назорат қилишга имкон берадиган ўзгарувчан 
механизмга эга бўлиши зарур. Барча соҳаларда бўлгани каби таълимда ҳам “новация”, 
“инновация” ҳамда уларнинг моҳиятини ифодаловчи фаолият тўғрисида сўз 
юритилади. Илмий адабиётларда “новация” (янгиланиш, янгилик) ҳамда “инновация” 
(янгилик киритиш) тушунчаларининг бир-биридан фарқланишига алоҳида эътибор 
қаратилади. Дарҳақиқат, янгилик – восита саналиб, у аксарият ҳолатларда янги метод, 
методика, технология ва бошқа. кўринишида намоён бўлади. Моҳиятига кўра новация 
ва инновация ўртасида муайян фарқлар мавжуд. Улар қуйидагилардир
Новация ва инновациялар ўртасидаги асосий фарқлар:
1) амалдаги назария доирасида қўлланилади;
2) кўлам ва вақт бўйича чегараланади;
3) методлар янгиланади;
4) натижа аввалги тизимни такомиллаштиради- а) тизимли, яхлит ва давомли 
бўлади;- в) маълум амалиётда янги фаолият тизимини лойиҳалайди; -с) 
субъектларнинг фаолияти тўла янгиланади; -д) янги технологиялар яратилади; -е) 
фаолиятда янги сифат натижаларига эришилади; -ё) амалиётнинг ўзи ҳам янгиланади. 
Тадқиқотчиларнинг фикрига кўра, таълим инновационлари қуйидаги 
ўзгаришларга олиб келади: педагогик тизимнинг тамомила ўзгариши ; 

ўқув жараёнининг ўзгариши; 

педагогик назариянинг ўзгариши; 

ўқитувчи фаолиятининг ўзгариши; 

ўқувчи (талаба) фаолиятининг янгиланиши;

педагогик технологиянинг ўзгариши;

таълим мазмунининг янгиланиши. 
Агар фаолият қисқа муддатли, яхлит тизим хусусиятига эга бўлиб, фақатгина 
тизимдаги айрим элементларни ўзгартиришга хизмат қилса у новация (янгиланиш) 
деб юритилади. Борди-ю, фаолият маълум концептуал ёндашув асосида амалга 
оширилиб, унинг натижаси муайян тизимнинг ривожланишига ёки уни тубдан 
ўзгартиришга хизмат қилса, у инновация (янгилик киритиш) деб аталади, ўқитиш 
шакл, метод ва воситаларининг ўзгариши, таълим тизими бошқарувнинг ўзгариши,
таълим мақсади ва натижаларнинг ўзгаришидир. 
Ҳар қандай инновацияда “янги”, “янгилик” тушунчалари муҳим аҳамиятга эга. 
Турли муносабат ва жараёнларга киритилаётган янгилик мазмунан хусусий, 
субъектив, маҳаллий ва шартли ғоялар тарзида намоён бўлади. Хусусий янгилик 
муносабат, объект ёки жараёнга тегишли элементлардан бирини ўзгартириш, 
янгилашни назарида тутади.
Хулоса қилиб айтадиган бўлсак, таълим жараёнини модернизациялаш, педагогик 
инновацион фаолияти қуйидагиларн билан белгилаб олинади:
- янгиликни қўллашга тайёргарлиги; 

педагогик янгиликларни қабул қилиши; 

---