Узлуксиз таълим тизимида малакали кадрлар тайёрлаш муаммолари

деформация(бузилиши)га 
олиб 
келиши мумкин. Агар касбга доир ўзгаришлар негатив (салбий) деб баҳоланиб, 
шахснинг яхлитлигини бузадиган, унинг мослашувчанлиги ва чидамлилигини 
пасайтирувчи деб ҳисобланса булар касбий деформация сифатида қаралади. Касбий 
фаолиятда салбий оқибатларга дуч келинса, инсонда турли 
стресс
ларни келтириб 
чиқариши мумкин. 
Стресс
- инглизча сўздан олинган бўлиб, «босим», «зўриқиш, «танглик» деган 
маънони билдиради. 
Стресс инсон организмини (босим, кучланиш, танглик ҳолатларида) ҳаддан 
ташқари зўриқиш натижасида пайдо бўладиган танглик жараёнидир. 
Ташқи муҳит шароитларига боғлиқ нерв психик касалликларининг вужудга 
келиши ва тараққиётида стрессларнинг таъсирига катта аҳамият берилади, айниқса, 
бу юрак-қон томир касалликларига тегишлидир. Шу билан бирга стрессга ижобий 
таъсир, яъни иш қобилиятини ошириш хислати хос. Шунинг учун ҳам стрессни 
“ҳаёт 
тузи”
деб аташади. Туздан фойдаланишда меъёр роль ўйнаганидек, стресснинг ҳам 
меъёри меҳнат унумдорлигини ошириши мумкин ёки меъёрдан ортиши соғлиқ учун 

---

Innovatsion yondashuvlar asosida milliy ta’lim tizimini takomillashtirish

2021-yil
 
23-aprel 
130 
зарарли бўлиши мумкин. Инсон ақлли мавжудот сифатида, агарда у билимлар, 
тартиб, иродавий хислатлар ва фаолликка эга бўлса стресснинг тўғри дозасини ўзи 
учун аниқлаши мумкин. 
Инсон фақат касби доирасида юзага чиқиши, ўз иши давомида такомиллашуви 
ва одамларга наф келтириши мумкин. Бироқ айрим вақтларда бир касбий фаолиятни 
кўп йил (5 йилдан ортиқ) давомида амалга ошириши касбий чарчоқликни келтириб 
чиқариши мумкин. Инсонда қандайдир бир ҳолатда унинг ҳаётида нимадир бошқача 
шаклланаётгани тўғрисидаги ҳис пайдо бўлади. Унинг томонидан танланган 
мутахассислик муаммонинг калити ҳисобланиб, ушбу касб айрим ҳолларда 
айтилганидек инсонни “мажруҳ” ҳам қилиши мумкин, шунингдек касбда кўтарилиш 
(каръера) имкониятининг йўқлиги ва бошқа сабаблар бўлиши мумкин.
Мутахассислар таъкидлашича, касб у ёки бу ҳолатда инсон шахсига таъсир 
ўтказади, умуман унинг хулқини ўзгартиради. Шундай ҳолатлар бўладики касбий 
фаолият хусусиятлари нафақат инсоннинг камол топишига, балки ушбу касб учун 
муҳим касбий сифатларни тескари томонга ўзгартириб юбориб, мутахассис сифатида 
деградациясига
ҳам сабабчи бўлади. Бу ҳолат касбий мажбуриятларнинг самарасиз 
ва ҳатто ижтимоий хавфли ижро этилишига олиб келиши мумкин.