131
qisqartirish va yetkazib berish muddatini kamaytirishga e’tibor qaratgan holda
yo‘naltiradi.
Internet-sug‘urta bozorining umuman olganda, boshqa barcha moliyaviy
internet xizmatlar bozori kabi vujudga kelishi Amerikada ro‘y bergan.
Bunda
o‘zining internetdagi vakolatxonasini birinchi bo‘lib sug‘urta kompaniyalari emas,
balki kelgusida internet-sug‘urta portallariga aylanib ketgan brokerlik agentliklari
ochgan. Amerika internet-sug‘urta bozorining asosiy rivojlanish davri 1996-yildan
1998-yilgacha bo‘lgan davrni qamrab olib, ushbu sektorning hozirgi kundagi
yetakchilari - Quotesmith.com, Insuranse.com, Youdecide.com va boshqalar
asosan o‘sha paytlarda paydo bo‘lgan. Mijozlar bilan
internet orqali ishlash
ustuvor yo‘nalishga aylangan kompaniyalar paydo bo‘la boshladi – ularning
orasida eng mashhur kompaniya Ensurance.com hisoblanadi. 2000-yil elektron
raqamli imzo to‘g‘risida qonun qabul qilinishi va elektron raqamli imzoga xizmat
ko‘rsatish uchun infratuzilmaning rivojlantirilishi AQSHda internet-sug‘urtaning
rivojlanishida muhim fursat hisoblanadi. Shundan so‘ng sug‘urta kompaniyalari
mijozlarga polislarni kuryer yordamida (qo‘shimcha 10 dollar xarajatlar) yoki
oddiy pochta orqali emas, balki bevosita elektron pochta orqali jo‘natish imkoniga
ega bo‘ldi. Ayni paytga kelib internetda taqdim etilgan amerika sug‘urta
kompaniyalarining ko‘pchiligi sug‘urta polisi xarid qilish va xizmat ko‘rsatish
uchun zarur bo‘lgan barcha doiradagi xizmatlarni ko‘rsatmoqda. Kompaniya
mijozlari sug‘urta shartnomasining
holatini tekshirish, navbatagi sug‘urta
mukofotini kiritish yoki sug‘urta holati haqida ariza berish maqsadida
personifikatsiya qilinadigan saytlarga kirishi mumkin. Internet orqali sotuv
borasida avtosug‘urta yetakchi hisoblanadi – uning umumiy sotuvlar
ko‘rsatkichidagi ulushi 20% ni tashkil qiladi.
G‘arbiy Yevropa mamlakatlarida moliyaviy internet-xizmatlar ommaviyligi
hali AQSH darajasiga yetmagan. Datamonitor kompaniyasining
tadqiqotlariga
ko‘ra 2000-yil aholisi moliyaviy internet-xizmatlar bilan AQSHdan ko‘ra ko‘proq
qiziqadigan Yevropa Ittifoqining yagona mamlakati bu Shvetsiya bo‘ldi. Internet-
xizmatlar sohasida G‘arbiy Yevropada Fransiya va Ispaniya kabi mamlakatlar juda
132
ortda qolmoqda. Agar internet-sug‘urta bozori qatnashchilari haqida gapiradigan
bo‘lsak, Yevropada bunday xizmatlarni taqdim etadigan kompaniyalarning asosiy
qismi Buyuk Britaniyada joylashgan (ta’kidlash joizki, ushbu mamlakat sug‘urta
xizmatlari aylanmasi umumjahon ko‘rsatkichlarining 10% ini tashkil qiladi).
Sug‘urta bo‘yicha onlayn-xizmatlar 100 ta saytda ko‘rsatiladi. Buyuk Britaniyada
internet-sug‘urta rivojlanishining asosiy bosqichi 1999-2000 yillarga to‘g‘ri keladi.
Qoidaga ko‘ra barcha sug‘urta portallari ma’lum bir xizmatga qaratilgan bo‘ladi
(avtosug‘urta va uy-joy sug‘urtasi kabi xizmatlar eng ko‘p uchraydi). Biroq deyarli
barcha sug‘urta xizmatlarini ko‘rsatadigan resurslar ham mavjud bo‘lib, ularning
orasida 123-insure.co.uk eng ommaviy portal sanaladi.
Amerika bozorida sug‘urta portallari alohida rol o‘ynaydi. Qoidaga ko‘ra
ushbu tarmoq resurslari eng yirik sug‘urta kompaniyalardan axborot taqdim etadi.
Shuningdek, kichik sonli sug‘urta kompaniyalarini birlashtiradigan portallar
(masalan, geografik tamoyil – shtat bo‘yicha) va bitta sug‘urta sohasida
ishlayotgan kompaniyalarni birlashtiradigan belgilangan sug‘urta xizmatlari turiga
yo‘naltirilgan portallar ham mavjud. Buyuk Britaniyada internet-sug‘urta sohasida
eng mashhur brendlar hozirgi kunda DirectLine.com va Its4me.co.uk hisoblanadi.
DirectLine sug‘urta kompaniyasiga 1985-yilda asos solingan bo‘lib,
dastlab u
mijozlarga faqat telefon orqali xizmat ko‘rsatgan. 1999-yil godu DirectLine.com
onlayn-sug‘urta bo‘yicha loyiha ishga tushirildi.
Forrester Research ma’lumotlariga ko‘ra, 2002-yilning o‘rtalariga kelib o‘z
avtomobili sug‘urtasini internet orqali rasmiylashtirgan yevropaliklar soni 6 mln.
kishini, internetda avtosug‘urta bo‘yicha mos keladigan taklif izlayotganlar soni
esa bundan ham ko‘p – 16 mln. kishini tashkil qildi, bunda eng katta faollikni
aynan britaniyaliklar namoyish etmoqda. Internet-sug‘urtaning rivojlanish
yo‘lidagi asosiy to‘siq foydalanuvchilarda internetda
xavfsizlik va maxfiy
axborotlarning sir saqlanishi borasida ishonch yo‘q ekanligi hisoblanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
