Мавзу: Фалсафа фанининг предмети, ма=сади, вазифалари ва муаммолари

AYIRUVCHI (DIZ’YUNKTIV) HUKM
– bir necha hukmlar yoki (v)
bog‘lovchi orqali murakkab hukmni tashkil etadi. Bu ikki xil: qat’iy ayiruvchi hukm
va oddiy ayiruvchi ko‘rinishda bo‘ladi.
AYIRUVCHI (DIZ’YUNKTIV) SILLOGIZM
– katta asos ayiruvchi
hukmdan, kichik asos va hulosa esa qat’iy hukmdan iborat bo‘ladi. Bu ikki xil
modusdan iborat.
AYNIYAT QONUNI
(lot. Lex indentitatis) formal mantiqning asosiy
qonunlaridan bo‘lib, bu qonunga ko‘ra muhokama jarayonida ma’lum predmet
to‘g‘risidagi fikr xajm jixatidan barqaror muayyanlikni saqlashi kerak. Bu qonun
fikrni aniq ifodalash talab qiladi. Muhokamada har bir tushuncha aynan bir ma’noda
ishlatilmog‘i lozim. Uning formulasi A=A dir.
AKSIOMA
(grek. axioma – qabul qilingan holda) – ma’lum nazariyani
isbotlash uchun keltiriladigan isbotsiz qabul qilingan tushunchalardir. Mantiqda
aksioma isbotsiz qabul qilingan haqiqat ma’nosida ishlatiladi. Hozirgi zamon ilmiy
tekshirish shlarida aksiomatik metod juda katta ahamiyatga ega. U ilmiy
nazariyalarning deduktiv hulosalar chiqarish yordamida tashkil topish sullaridan biri.
SHuning uchun «deduktiv metod» va aksiomatik metod ko‘pincha aynan
tushunchalar sifatida ishlatiladi.
ALTERNATIVA
(lot. Alternare – almashmoq, navbat bilan qilmoq) –
mumkin bo‘lgan qarama – qarshi ikki yoki bir necha holdan tanlab olish zaruriyati.
antiqda ayiruvchi hukmning har bir qismi alternativa bo‘la oladi.
ANALIZ VA SINTEZ
(grek. Analysis – ajratish, bo‘lish va qo‘shish,
birlashtirish) Analiz shunday bir mantiqiy usuldirki, uning yordami bilan buyumlar,
hodisalar fikran qismlarga bo‘linadi. Sintezda esa qismlar fikran birlashtirilib, bir
butun holiga keltiriladi.
ANALOGIYA
(grek. Analogia – o‘xshashlik, moslik) – ikki buyumning bir
yoki bir necha belgilarning o‘xshashligidan boshqa belgilarning ham o‘xshashligi
to‘g‘risida hulosa chiqarishdir.

---