Ўзбекистон республикаси халқ таълими вазирлиги тошкент вилоят давлат педагогика институти ж. Ҳасанбоев, Ҳ. Сарибоев, Г. Ниёзов

муассасаларида ташкил этиладиган ижтимоий-фойдали меҳнат-
нинг турлари хилма-хилдир. Ўқувчиларнинг ижтимоий фойдали
ишлари асосан синфдан ва мактабдан ташқари шароитларда таш-
кил этилади.
Ўқувчиларнинг таълим муассасаларидаги ижтимойи фойдали
меҳнатлари таълим муассасаси биноси ва ҳовлисини озода сақ-
лаш, таълим муассасаси ўқув анжомларини таъмирлаш, кўкалам-
зорлаштириш ва ободонлаштириш ишларини, тирик бурчаклари-
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

ни ташкил этиш, спорт майдончаларни бунёд этиш, тажриба май-
дончалари, иссиқхоналарда ишлаш ва ҳоказо кабиларни ўз ичига
олади. Мактабдан ташқари шароитда эса ўқувчилар қишлоқ хўжа-
лик маҳсулотларини йиғиб-териб олиш ишларида иштирок эта-
дилар, бошланғич таълим ўқувчилари ёки мактабгача тарбия му-
ассасалари тарбияланувчиларига етакчилик қилиш, уруш ва меҳ-
нат фахрийлари, нафақахўрларни оталиққа олиш, уларга хўжалик
ишларини юритишда ёрдамлапшш, доривор ўсимликлар, темир
ҳамда қоғоз парчаларини тўплаш, яшил табиатни муҳофаза қилиш
ишларида қатнашиш каби фаолиятлар билан шуғулланадилар.
Мазкур фаолиятга ўқувчиларни жалб этишда уларнинг қизиқиш-
лари, имкониятлари, ёш хусусиятлари ҳамда жисмоний қуввати
ҳисобга олинади.
Ўқувчилар бошланғич синфларидаёқ ижтимоий фойдали меҳ-
натга жалб этиладилар. Бироқ, бу вақтларда улар асосан ўз-ўзига
хизмат кўрсатадилар. Шунга қарамай, бошланғич синф ўқувчи-
лари ҳам ўзларининг меҳнатлари умумфойдасига қаратилганли-
гини ижтимоий аҳамият касб этишини англай бошлайдилар.
Таълимнинг кейинги босқичларида ўқувчилар ижтимоий фой-
дали меҳнатнинг (мотиви), ижтимоий-ғоявий асослари анча чу-