O adim gi dunyo tarixi bo yicha xrestom atiya: tarix о ‘qituvchilari

1 Eretriya- Evbey orolidagi shahar, er. aw. 790 yildaforslar bosib olgcm.
2. Gippiy- Afinada ag darilgan liran, fo rsla r xizm atiga о 'tgan.
3. Slraleg -o ‘n slrateg harbiy qo 'mondonlar.
4. Pan- iloh.
5. Plateya- Marafon jan gida qftnaliklarga yordam ga kelgan birdan-bir
yunon shahri.
6 Hoshqalar esa -jumladan Miltiad.
7. Saklar- qadim gi O 'rta Osivoda yashagan jan govar xalq.
8. Suniy-Attika jan ubiy qismidagi buriin.
9. Alkmeonid-Attikadagi zodagon urug'.
10: Falera -o ‘shanda qfinaliklarniki edi.
Хрестоматия no истории древнего мира. М., 1991. 158-159 стр
Ferm opil yonidagi jan g
VII. 
212. Bu o lishuvlar vaqtida p o dsho, hikoya qilishlaricha, j a n g
borishini kuzatdi va o ' z q o 's h in i d a n xavotirlanib, uch m arta taxtidan 
sakrab turdi. O 's h a kun ular s h u n d a y u rish d ilar va keyingi kun ham
varvarlarga o m a d keltirm adi. D u s h m a n la r kam sonli, ularning barchasi 
y a ra d o r b o 'la d i va qarshilik k o 'r s a ta o lm a y d i deb hisoblab v a rv a rla r
205

---

hujum qildilar. Ellinlar esa qab ilalar va qurol turlari b o ‘y ich a j a n g o v a r
safga turdilar va fokiyaliklardan boshqa h a m m a , bir-birlarini almash- 
tirib j a n g qildilar. F okiyaliklar esa toqqa, t o g ‘ so'q m ogM ni him oya 
qilish uchun yuborildilar. Forslar ish y ax sh i b o rm ay o tg an in i k o 'rib
y a n a chekindilar.
213. Shu bilan birga po d sh o nim a qilishni bilm ay qoldi. Shunda 
unga m aliyalik q a n d a y d ir E v rid e m n in g o ‘g ‘ li Epialt keldi. P odshoning 
buyuk h a d y a sig a u m id v o r boMib, t o g ‘ orqali F erm opilga boradigan 
s o 'q m o q n i forslarga k o ‘rsatdi va shu bilan u yerd a boMgan ellinlarni 
halok qildi...
219. E llinlarga esa Ferniopilda to n g d a boMajak halokatni birinchi 
b o 'lib bashoratchi M egistiy qu rb o n lik h a y v o n in in g ichki a'zolariga 
qarab aytdi. K eyin q ochoqlar, forslarning aylanib o ‘tishi harakati xabari 
bilan keldilar. Bu y a n a kechasi y u z berdi. O xirida, ton g d a balandlikdan 
(shunday x a b a r bilan) “ kunduzgi x a b a rc h ila r” y u g u rib tushdilar. 
S h u n d a ellinlar kengash qurdilar, ularn in g fikrlari boMindi. Birovlar 
o ‘z postidan c h ek in m aslik n i y oqladilar, b o sh q a la r esa e'tiroz bildirdilar. 
S hundan s o ‘n g q o ‘shin boMindi: u n in g bir qism i tarqab ketdi, shu bilan 
birga har kim o ‘z shahriga qaytdi; b o sh q a la r esa, L e o n id 1 bilan qolishga 
q aror qildilar.
220. Yana hik o y a qilishlaricha, g o ‘yo k i L e o n id n in g o ‘zi oMimdan 
saqlab qolish uchun, ittifoqchilarni j o ‘natib yuboradi. U n in g o ‘ziga va 
sp artaliklarga him o y a qilishga y u b o rilg a n jo y n i tashlab ketish t o ‘g ‘ri 
kelm aydi d e b hisobladi...
222. S h u n d a y qilib, q o ‘y ib y u b o rilg a n ittifoqchilar L e o n id n in g
b u y r u g ‘i b o ‘y ic h a ketdilar. Faqat birgina fespiyaliklar va fivaliklar 
la k e d e m o n la r bilan qoldilar... K eyin esa ellinlar daraga 
o ‘tishdan 
ta shqarida qoM ja n g ig a tash lan d ilar va bu j a n g d a m in g lab v arvarlar 
halok boMdi. Forslar qatorlarining o rq a sid a qism boshiiqlari qoMlarida 
qa m c h ila r bilan, jan g c h ila rn i y a n a o ld in g a va oldinga h a y d a r edilar. 
K o ‘p d u s h m a n la r d engizga q u lad ilar va halok boMdilar. L ekin y a n a d a
k o ‘p, o ‘zlarini o ‘zlari toptaldi. H alo k boMayotganlarga hech kim e'tibor 
bermadi. Ellinlar t o g ‘ni aylanib o ‘tgan oMim tahdidi solayotganini bilar 
edilar. S h u n in g uchun ular buy u k j a n g o v a r q ah ra m o n lik k o ‘rsatdilar va 
d u sh m a n bilan jo n -jah d lari bilan m a r d o n a bilan urushdilar.
224. K o ‘pchilik spartaliklar nayzalarini sindirdilar va forslarga
206

---

qilich san ch a boshladilar. Bu o lish u v d a jaso ratli qarshilikdan keyin 
Leonid u bilan birga b o sh q a k o ’p z o d a g o n spartaliklar halok boMdi. 
U larn in g ismlari m a q to v g a s a z o v o r boMgani uchun ham m en bildim . 
M en sh u n in g d e k , barcha uch y u z spartalik ismlarini bildim...
225. 
...L eo n id n in g ja s a d i uchun forslar va spartaliklar o ‘rtasida 
j a s u r ellinlar uni d u s h m a n la r qoMidan tortib o lm a g u n c h a (shu bilan 
birga ular d u sh m a n n i t o 'r t marta q o c h is h g a m ajb u r qildilar), qoMma- 
q o ‘l q iz g 'in o lishuv boshlandi. Ja n g forslarning Epialt bilan kelg u n ig a 
q a d a r d a v o m etdi. F orslarning y a q in lash g an in i k o 'rib , ellinlar urush 
uslubini o 'zg artird ilar. U lar d a ra g a ch ek in a boshladilar va dev o rd an
o ‘tib, fivaliklardan b o sh q a barcha ham m alari tepalikda j o y egalladilar. 
Bu tepalik kirishda turibdi-. Bu y e rd a spartaliklar, qilichlar bilan 
h im oyalandilar, keyin v arv arlar ularga o ‘q l a r y o m g ‘iri y o q tirm a g u n ic h a
q o ‘ I lari va tish lari bilan" h im oyalandilar, shu bilan birga ayrim lari 
ellinlarni oldindan ta'qib qilib, ularga devorni a g ‘dardilar, q o lg an lar esa 
barcha to m o n d a n qurshadilar.
228. U lar halo k boMgan jo y la rid a dafn qilinganlar. Tosh y o z u v
Leonid ittifoqchilarni q o ‘y ib y u b o rg u n c h a . H alok boMganlar xotirasiga 
q o ‘yilgan:
Bu y e rd a uch y u z m iriad g a qarshi q ac h o n la rd ir urushdilar 
P elo p o n n es erlari faqat qirqta, bo r y o ‘gM yuzta.
Bu y o z u v barch a halok boMgan ja n g c h ila r sharafiga y o z ilg a n , 
lak ed em o n lik larg a alohida:
YoMovchi, borgin Lakedem ondagi bizning fuqarolarga xabar qil, 
ularning v asiyatlariga sodiq qolib, biz bu yerda jonim izni fido qildik.