|
8 3 5 7 8
3
6
2
4
8
9
8
3
6
2
4
8
9
8 3
6
6
2
6 8 4 2 6
8
7
3
5
3
6
9
4
3
3
5
3
6
9 4
3
7
3
4 6 3 3 3
6
8
7
8
4
2
1
5
4
7
8
4
2
1 5
4
8
7
5 5 6 4 4
4
0
8
6
7
3
2
3
7
8
6
7
3
2 3 7 0 8
6 2 7 8 6
7
8
7
5
2
8
3
2
9
7
5
2
8
3 2
9
8
7
2 4 8 9 8
3
6
5
5
5
5
4
3
6
5
5
5
5
4 3
6
6
5
3 5 3 6 9
4
3
3
3
6
4
6
4
3
3
3
6
4
6 4
3
3
3
7 8 4 2 1
5
4
4
5
4
6
8
2
4
4
5
4
6
8 2
4
4
4
8 6 7 3 2
3
7
8
4
3
5
4
4
8
8
4
3
5
4 4
8
7
8
7 5 2 8 3
2
9
4
6
3
3
3
6
8
4
6
3
3
3 6
8
9
4
5 5 5 5 4
3
6
5
5
6
4
4
4
0
5
5
6
4
4 4
0
6
5
3 3 6 4 6
4
3
6
2
7
8
6
7
8
6
2
7
8
6 7
8
3
6
4 5 4 6 8
2
4
2
4
8
9
8
3
6
2
4
8
9
8
■j
J
6
4
2
8 4 3 5 4
4
8
3
5
3
6
9
4
3
3
5
3
6
9
4
3
0
5
5 8 7 2 6
6
6
7
8
4
2
1
5
4
7
8
4
2
1
5
4
8
6
6 2 3 3 7
8
2
8
6
7
3
2
3
7
8
6
7
3
2 3
7
6
2
3 9 5 7 8
7
1
7
5
2
8
3
2
9
7
5
2
8
3 2
9
3
3
2 1 3 9 4
6
3
5
5
5
5
4
3
6
5
5
5
5
4 3
6
4
7
3 3 3 6 4
6
4
3
3
6
4
6
4
3
3
3
6
4
6 4
3
2
8
4 4 5 4 6
8
2
4
5
4
6
8
2
4
4
5
4
6
8 2
4
5
6
4-jadval
Natijalarni aks ettirish uchun blank (bu sinovchida bo‘ladi)
Ko'rib chiqilgan
qatorlar soni
T o ‘g‘ri o'chirilgan
sonlar
Qo'yib yuborilgan
sonlar (harflar, shakllar)
2.
Krepelin bo‘yicha hisoblash qobiliyatini tekshirish usuli.
Ushbu
usul 1895-yili Krepelin tom onidan tavsiya etilgan va hanuzgacha
q o 'llab kelinadi. Usul diqqat tezligini, turg ‘unligini va diqqatni bir
o b y ek td an (m asalad an) ikkinchi obyektga k o 'c h irish d arajasin i
tekshirish uchun q o'llaniladi. Maxsus blanklarga raqam lar ustun-
ustun qilib yozib chiqiladi. Sinaluvchi ushbu raqam larni xayolda
102
bir-biriga qo'shishi yoki bir-biridan ayirishi va olingan natijalarni
blankda yozib borishi kerak. Topshiriq bajarilganidan so ‘ng sinovchi
bajarilgan ishni k o ‘rib chiqadi va sinaluvchi yo‘l q o ‘ygan xatolarni
tekshiradi, y a ’ni to ‘g ‘ri bajarilgan top shiriqlar hajmi, topshiriqni
bajarish tezligi, x ato lar soni, bir ustunni yechib ikkinchi ustunga
o ‘tish tezligini va h.k. Shu y o ‘l bilan diqqatning deyarli b arch a
x u s u siy a tla rin i, ay n iq sa p a ris h o n x o tirlik d a ra ja s in i te k sh irish
mumkin.
3.
Shulte jadvallarida sonlarni topib chiqish usuli (5-jadval). Maxsus
jadvalda sonlar xaotik tarzda joy lashtiriladi (1 dan 25 tagacha). Sinaluvchi
barcha sonlarni birinchi sondan oxirgi songacha ovoz chiqarib ko‘rsatib
berishi kerak. Sinovchi esa sonlarning to ‘g‘ri ko'rsatilayotganini va
topshiriqning bajarish tezligini nazorat qilib boradi. Shu yo‘l bilan diqqat
tezligi, hajmi, chalg‘ishi va charchash darajasi tekshiriladi.
5-jadval
Shulte jadvali
14
18
7
24
21
22
1
10
9
6
16
5
8
20
11
23
2
25
3
15
16
13
17
12
4
9
5
11
23
20
14
25
17
19
13
3
21
7
16
1
18
12
6
24
4
8
15
10
2
22
5
14
12
23
2
18
25
7
24
13
1 1
3
20
4
16
6
10
19
22
1
21
15
9
17
8
21
12
7
1
20
6
15
17
3
18
19
4
8
25
13
24
2
22
10
5
9
14
11
23
16
4.
Sonlarni teskari tartibda ayirib borish usuli. Krepelin tomondan
tavsiya qilingan. Sinaluvchi 100 dan bir xil sonni ayirib keladi (Masalan,
100-3 yoki 100-7). Sinaluvchi topshiriqni qanday bajarayotganligi nazorat
qilib boriladi, ya’ni to'xtab qolish, noto‘g‘ri ayirish, boshqa raqamlarni
ishlatib yuborish va h.k.
103
X o tirani tekshirish usullari
1.
« 0 ‘nta so‘zni yodlash» usuli.
Sinaluvchiga m a’no jihatdan bir-biriga
bog‘Iiq bo'lmagan
10
ta so'z aytiladi va sinaluvchi ularni o ‘zi xohlagan
tartibda takrorlab chiqishi kerak. Masalan,
uy, olma, qalam, osmon, temir,
ot, gut, qog'oz, daryo, rom.
Sinaluvchi barcha so'zlarni to 'g 'ri aytib
bo'lmaguncha, tekshirish davom ettirilaveradi, ya’ni sinovchi
10
ta so'zni
yana qayta aytib chiqadi, sinaluvchi esa ularni yana takrorlaydi. Olingan
m a’lumotlar jadvalga qayd qilib boriladi (
6
-jadval). Odatda 5-6 urinishdan
so'ng barcha 10 ta so'z ham to'g'ri takrorlanadi. Agar 2-3 urinishdan keyin
sinaluvchi barcha
10
ta so'zni o'zi xohlagan tartibda to'la aytsa, demak,
uning
xotirasi juda yuqori,
agar sinovni 5-6 urinishdan keyin bajarsa -
xotirasi
yaxshi,
agar 7-8 urinishdan keyin bajarsa -
xotirasi biroz sust,
agar 9-10
urinishdan keyin bajarsa yoki bajara olmasa, demak uning
xotirasi juda
past
hisoblanadi. Ushbu so'zlarni sinaluvchini ogohlantirmasdan turib 30
minutdan so'ng qayta aytib berishni so'rash mumkin.
6-jadval
10 ta so‘zni yodlash usuli
S inov blanki
Ism u sharifi____________________ y o s h i ________Sana
№
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
O rtiq
cha aytib
yubor-
gan s o ‘zi
uy
olm a
qa
lam
os
mon
te
mir
ot
gu!
q o
g'o z
daryo
rom
1
2
3
4
5
6
7
3 0
min
s o ‘ng
104
2. Hikoyalarni takror aytib berish usuli.
Sinaluvchiga kichikroq bir
hikoya o ‘qib eshittiriladi. Hikoya o'qib bo‘lingandan so'ng sinaluvchidan
uni takror aytib berish yoki ushbu hikoyani qog'ozga tushirib berish
so'raladi. Bunda sinaluvchi hikoyani naqadar to'g'ri aytayotgani yoki
to'g'ri yozib bergani tekshiriladi. Sinaluvchi so'zlarning o'rnini m a’no
jih a td a n bosh qa s o 'z la r bilan a lm ash tirm ay ay tish i, s o 'z la rn i
takrorlamasligi yoki jumlalami tushirib qoldirmasligi kerak. Chunki xotira
tekshirilayapti. Sinov bir marta o'tkaziladi.
3. Ko‘ruv xotirasini tekshirish usuli.
Sinaluvchiga
10
ta karton qog'ozga
chizilgan turli xil geometrik figuralar va rasmlar ko'rsatiladi. Masalan,
romb, uchburchak, to'rtburchak, jo ‘ja, quyosh, piyola, baliq, soyabon,
mix, samolyot. Sinaluvchi ularni qog'ozga chizib berishi kerak yoki
nomini yozishi kerak.
N azorat uchun savollar
1. Diqqat nima?
2. Diqqatning fiziologik mexanizmlari nimalardan iborat?
3. Diqqatning qanday turlari mavjud, ularga ta’rif bering.
4.
Diqqatning xususiyatlarini so'zlab bering.
5. Diqqatning fiziologik va patologik toliqishlari deganda nimani
tushunasiz?
6
. Parishonxotirlik nima?
7. Xotira nima?
10.
Xotiraning asosiy vazifalari nimalardan iborat?
11. Xotira mexanizmlari haqida so'zlab bering.
12.
Xotiraning qanday turlarini bilasiz?
13. Amneziyaning qanday turlarini bilasiz?
14.
Konfabulyatsiya va psevdoreminitsensiya orasida qanday farq bor?
15. Diqqat qandayusullar bilan tekshiriladi?
16.
Xotirani tekshirish usullarini sanab o'ting.
17. Bir-biringizning diqqat va xotirangizni tekshiring.
105
Do'stlaringiz bilan baham: |
