Холдор Чиниқулов, Анвар Жўлиев



Download 6,59 Mb.
Pdf ko'rish
bet6/286
Sana01.03.2022
Hajmi6,59 Mb.
#476869
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   286
Bog'liq
Умумий геология

Ҳ.М.Абдуллаев


13 
Назорат саволлари 
«Геология» атамасининг этимологик, луғавий ва илмий маънолари де-
ганда нималарни тушунасиз? 
Геология атамасини ким ва қачон фанга киритган? 
Геология фанининг асосий тармоқлари ҳақида нималарни биласиз? 
Геология қайси фанлар билан узвий алоқада? 
Геология фанининг шаклланишига ҳисса қўшган олимлар ва уларнинг 
фикрлари тўғрисида маълумот беринг. 


14 
2 боб. ОСМОН ЖИСМЛАРИ 
2.1. Коинот ва Галактика 
Тун осмонидаги юлдузлар сочилган манзара ҳар доим ва ҳар 
жойида бутун башариятни лол қолдириб келади. Абадийликнинг 
сирли олами ҳайратланган инсон назари олдида бепоѐн чексизлик 
эшигини очади ва чуқур ўйга толдиради. Бу абадийликда Қуѐш 
тизимидаги планеталар учиб юришади ва ҳозиргача кўплаб 
сирларни ўзида сақлаб келади.
Бизни ўраб турган моддий олам, бир сўз билан айтганда, 
Кои-
нот 
(юнонча дунѐ, олам) дейилади. Коинотнинг фазо ва маконда 
ўлчами йўқ. - чексиздир. Коинотда материялар бир хилдаги 
тақсимотга эга бўлмасдан, галактикалар, юлдузлар, сайѐралар, ме-
теоритлар, кометалар ва турли газлар мажмуасидан иборат. 
Гала ктика
 
деб 
юлдузлараро 
газ, 
чанг, қора материя 
ва, эҳтимол, қора 
энергия, ўзаро таъсир 
этувчи
 
гравитацион 
кучлари 
боғлиқ 
бўлган юлдузларнинг 
катта 
тизимига 
айтилади 
(1-расм). 
Одатда Галактикалар 
умумий 
оғирлик 
маркази атрофида ай-
ланувчи 10 миллион-
дан (10
7
) бир неча 
триллионгача (10
12
) юлдузларга эга бўлади. Алоҳида юлдузлар ва 
сийраклашган юлдузлараро муҳитдан ташқари, Галактиканинг 
катта қисми кўплаб юлдузлар тизими, юлдузлар тўдаси ва турли 
туманликларга эга. Одатда Галактика диаметри бирнеча мингдан 
бирнеча юз минг ѐруғлик йилига, улар орасидаги масофа эса 
миллионлаб ѐруғлик йилига тенг. 
Галактикалар массасининг 90 % га яқини қора материя ва 
энергия улушига тўғри келсада, бу кўринмас компонентларнинг 
табиати ҳали ўрганилмаган. Кўплаб Галактикаларнинг марказида 

Download 6,59 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   286




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish