9-son –to’plam dekabr 2021 pedagoglar uz 1

19-son 1 
–to’plam dekabr 2021
 
 
pedagoglar.uz
 
106
Бошланғич синфларда синфдан ташқари ишларга доир машғулотлар 
дидактик ўйинлар, олимпиадалар, кечалар, викториналар ўтказишга ёрдам 
беради.
Илмий-техник тараққиёт математикага боғланганлиги сабабли аста 
секин мураккаброқ масалалар ечимини ўрганишга имконият беради. 
Масалан, ЭҲМда, микрокалкулаторда ҳисоблашлар ўрганилади.
Бошланғич синфларда «Синфдан ташқари ишлар»га доир 
машғулотларда ўқувчиларнинг математик тафаккури, фикрлаш қобилияти 
ривожланади.
Синфдан ташқари ишларга доир машғулотларни бошланғич 
синфларда турли хил тарзда олиб бориш мумкин, айниқса, III-IV 
синфларда қизиқарли, яъни:ўқувчиларнинг математикага бўлган 
қизиқишини ҳар томонлама ҳисобга олган ҳолда олиб бориш лозим.
Бошланғич синфларда синфдан ташқари ишларга доир 
машғулотларни ташкил этиш моҳияти жуда катта аҳамият касб этади.
Синфдан ташқари ишларга доир машғулотларда дарслик 
материалларини такрорламайдиган материаллар ўрганилиб, лекин эътибор 
бошланғич синф ўқувчиларининг дарсдан олган билимини мустаҳкамлаш 
ва чуқурлаштиришга қаратилиши лозим.
Айниқса, шарқ мутафаккирлари ижодини ўрганиш, математика 
дарслари самарадорлигини оширишда тарихий материаллардан 
фойдаланиш ҳар бир машғулотларда тавсия этилади.
Масалан:
1- машғулотда; Абу Райҳон Беруний 
2- машғулотда; Ибн Сино
3- Ал-Хоразмий, Улуғбек 
каби мутафаккирлар меросидан бошланғич синфга хос томонлари 
ўрганилади.

---

19-son 1 
–to’plam dekabr 2021
 
 
pedagoglar.uz
 
107
IV- синфда синфдан ташқари ишларга доир машғулотларда ўрганиш 
мумкин бўлган тахминий режа — Абу Али ибн Синога бағишланган 
машғулот намунасини ҳавола этамиз.
1- машғулот. Абу Али ибн Сино ҳақида маълумот.
2-машғулот. Абу Али ибн Синонинг «Ал-ҳисоб» номли асари. 
Ибн Синонинг «Аш-ҳисоб» номли асари бўлимларидан бири риё- зиёт, 
ҳисоб (арифметика), ҳандаса (геометрия) ва алжабр (алгебра) фанига 
бағишланган.
Ибн Сино арифметикаси араб тилида ёзилган бўлиб, тўрт бўлимдан 
иборат.
Биринчи бўлимда турли кетма-кетлик сонлар хоссалари баён 
этилган.
Иккинчи бўлимда сонлар тенглигини тенгсизлиги билан 
солиштириш амаллари кўрсатилади.
Учинчи бўлимда арифметиканинг геометрия қонунларидан айримлари 
билан боғланиш ифодаланади.
Тўртинчи бўлимида арифметик ва геометрик кўрсатмали воситалар 
аниқланади.
IV-синфда математикадан синфдан ташқари ишларга доир 
машғулотларда қуйидаги хоссалардан фойдаланиш мумкин.