9-son –to’plam dekabr 2021 pedagoglar uz 1

19-son 1 
–to’plam dekabr 2021
 
 
pedagoglar.uz
 
553
1-2-3-4 
қўлларни 
олдинга 
айлантирамиз, шу машқни 5-6-7-8 
орқага айлантирамиз. 
Д.Ҳ оёқлар елка кенглигида қўлларни 
олдинга узатиб 1-2-3-4 қўлларни 
занжир 
ҳолатида 
букиб 
айлантирамиз, 
Д.Ҳ оёқлар елка кенглигида қўлларни 
олдинга узатиб 1-2-3-4 тирсаклардан 
қўлларни 
букиб 
олдинга 
айлантирамиз, 
5-6-7-8 
қўлларни 
орқага айлантирамиз 
Д.Ҳ оёқлар елка кенглигида қўллар 
белда 1-2 белни чап тарафга эгамиз, 
1-2 белни ўнг 
томонга эгамиз. 
Д.Ҳ.Оёқлар икки елка кенглигида, 
қўллар белда 1-чап оёқда, 2- ўртага, 
3-ўнг оёққа 
қўлларни теккизамиз.4. Д.Ҳ 
Д.Ҳ оёқлар ярим шпагатга ўтириш, 
оёқлар кенг ёйилган тўлиқ шпагатга 
ўтириш 
Д.Ҳ.Оёқлар елка кенглигида қўллар 
олдинга узатилган ўнг оёқни чап
қўлга теккизамиз Д.Ҳ 3 чап оёқни 
ўнг қўлга теккизамиз. 
марта 
3-4 
марта 
3-4 
марта
3-4 
марта 
3-4 
марта 
3-4 
марта 
3-4 
марта 
масофага 
эътибор 
бериш. 
Бажариш 
машқлари
ни
ко`рсатиб 
бериш. 
Машқларн
и 
тўғри 
бажарили
шини 
назорат 
қилиш. 
У.Р.Машқ
ларни 
бажарили
шига 
эътибор 
қаратиш. 
Машқларн
и 
бажаришд
а 
кўзни 
юммасдан 
бажариш. 
Аввал 

---

19-son 1 
–to’plam dekabr 2021
 
 
pedagoglar.uz
 
554
Д.Ҳ чўкка тушиб ўтириш, қўллар 
тиззаларда 1-юқорига баланд сакраб 
керилиш 2 .Д.Ҳ 
қўллар 
олдинга 
айлантири
лади, 
кейин чап 
томонга 
айлантири
лади. 
Гавдани 
букмасдан 
бажариш 
Эгилиш 
машқлари
ни 
бажаришд
а, тиззалар 
букилмасл
игига 
эътибор 
бериш 
Гавдани 
тўғри 
эгилишиг
а эътибор 
қаратиш. 
Тиззалар 
кўкрак 

---

19-son 1 
–to’plam dekabr 2021
 
 
pedagoglar.uz
 
555
қафасига 
тегиши 
керак 
Керилганд
а қўллар 
кенг 
ёйилиши 
кераk 
Асоси
й 
қисм
20-25 
дақиқ
а
Қўл тўпи ўйинининг келиб чиқиши 
1898-йил Данияда Холгрен Никто 
Нелъсон томонидан кашф этилган ва 
ХХ-аср бошларида Ўзбекистонга 
кириб 
келган 
бўлсада 
унинг 
ривожланиши 1930-йилларга бориб 
тақалади. Қўл тўпи ўйин жараёнида 
хавфсизликни олдини олиш учун
рақибни ҳурмат қилиш, ҳакамлар 
фикрига 
эътироз 
билдирмаслик,
майдонда тартиб-қоидаларга риоя 
қилиш каби иродавий сифатларга эга 
бўлади. 
Майдони. 
Ўйин майдони узунлиги 
40 метр, эни 20 метрли тўрт 
бурчакдан 
иборат. 
Майдонни 
белгиловчи
бўйлама 
чизиқ, 
кўндаланг чизиқ, юза чизиқ деб ҳам 
3
1
-
дақиқа 
Қўл тўпи 
ўйинининг 
келиб 
чиқиши 
ҳақида 
маълумотл
арни 
билишга 
қизиқтири
ш 
Қўл 
тўпида 
хавфсизли
к 
қоидалари

---

19-son 1 
–to’plam dekabr 2021
 
 
pedagoglar.uz
 
556
аталади. 
Заҳира 
ўйинчиларнинг 
алмаштириш 
зонаси
марказий 
чизиқдан ўз майдони томонга 4,45 
метрли масофада 15 смли чизиқ 
белгиланади. Майдон чизиқлари 5 
см, дарвоза ичидаги чизиқлар 8 см. 
Дарвоза. 
Дарвозанинг ички тарафдан 
ўлчами баландлиги 2 метрни

ва эни
3 метрни ташкил этади.Дарвоза полга 

ва 
орқадаги 
деворга 
маҳкам 
ўрнатилади. 
Махсус машқлар:
а)Еркин югуриш, сигнал бўйича 
олдиндан
ҳаракат 
қобилиятини 
ҳисобга олган ҳолда шиддат билан 
югуриш. 
б)Оёқларни баланд кўтариб эркин 
югуриш. 
д)Сигнал бўйича олдинга умбалоқ 
ошиб, туриш ва шу заҳоти шиддат 
билан югуриб кетиш. 
Е)Эркин югуриш сигнал бўйича –А -
ўтириш, Б-чалқанча ўгирилиш, Д-
кўкракка ётиш, э-чалқанча ётган 
ҳолатда туриб 10-15 метрга тезлик 
билан югуриш. 
ф)Тўплар 
устидан
бир оёқлаб 
Ҳар 
бир 
машқ 
1-2 
марта- 
дан 
бажар
и-
лади. 
1
1
дақиқа 
1-
марта 
дан 
1
1
га 
риоя 
қилишни 
ўргатиш. 
Майдонни
нг умумий 
тузилиши 
тўғри 
айтишини 
назорат 
қилиш. 
Югуриш 
техникаси
га эътибор 
бериш. 
Орқа 
билан 
югуришда 
йиқилиб 
кетмаслик 
учун 
хавфсизли

---

19-son 1 
–to’plam dekabr 2021
 
 
pedagoglar.uz
 
557
ҳаракатда сакраб ўтиш, қайтишда 
ҳаракатда бир оёқда орқачалаб 
сакраб ўтиш 
г) Гимнатик ўриндиқ устидан чап 
оёқда сакраб онг оёқда қўниш, ва онг 
оёқда сакраб чап оёқда қўниш. 
ҳ)Ўқувчиларни тўрт гуруҳга бўлиб, 
тўпсиз 
ҳар 
бир 
чизиқларга
қўлларини теккизиб, орқа билан
бориб келиш
и)Айлана бўлиб, тўпни ҳаракатда 
бир-бирига узатиш, 
Бошни олдинга ва орқага қилиб 
нафас машқини бажариш. 
То`п. 
Қўл тўпида тўп чарм ва 
синтетик 
материаллардан 
тайёрланади. Тўпнинг ўлчами ҳар 
хил ёшлар учун ҳар хил бўлади, 16 
ёшдан юқори эркак ва ўсмирлар учун 
58-60 см оғирлиги 425-475, ХГФ 
рақами-3, 54-56 см 325-375 12-16 
ёшли ўмирлар, аёллар, қизлар 14 
ёшдан юқори ХГФ рақами-2 рақамли, 
диаметри 50-52 ХГФ-1, 290-330 гр 8-
14 ёшгача қизлар 8-12 ёшгача ўғил 
болалар.Тўп қўлда 3 сониядан ортиқ 
ушлаб турилмайди, қ`олда то`п билан 
уч қадамдан ортиқ юрилмайди, тўп 
дақиқа 
1
1
дақиқа 
1
1
дақиқа 
1
1
дақиқа 
1
1
дақиқа 
1
1
дақиқа 
к 
қоидалари
га 
амал 
қилиш. 
Тўпни 
ёшга 
боғлиқ 
хусусиятл
арини
ўргатиш. 
Тўп 
узатиш 
техникаси
га эътибор 
бериш 
Тўпни 
узатиш ва 
қабул 
қилишда 
ўқувчилар
нинг тўғри 
ҳаракатла
нишини 
таъминла

---

19-son 1 
–to’plam dekabr 2021
 
 
pedagoglar.uz
 
558
фақат бир қўллаб олиб юрилади. 
Тўпни олиб юриш, узатиш ёки 
дарвозага отиш узатиб бериш билан 
якунланади. 
Тўпни олиб юришлар
Белгиланган 
масофанинг 
охирги 
чизиғига (узоқ масофага) тўпни ерга 
уриб бориб келиш. 
Тўпни ерга уриб юрган ҳолда, ҳар 
бир чизиққа (қисқа масофаларга) 
бориб келиш 
Ҳаракатда
тўпни
узатиш
ва
қабул
қилиш
a)Гуруҳлардаги ўқувчилар ҳаракатда
тўпни бир-бирига қараган ҳолда 
тўпни узатиб, бориб келадилар. 
b)Ўқувчилар 
иккитадан 
ён 
чизиқларга 
жойлашадилар 
ва 
ҳаракатда 
бир-бирларига 
тўпни 
узатадилар ва қабул қиладилар. 
d)Ўқувчилар тўпни ердан бир-
бирларига узатадилар ва қабул 
қиладилар. 
e)Тўпни ерга уриб бориб, шеригига 
бериб орқа билан қайтади, кейинги 
иштирокчилар ҳам машқни бажаради 
f)Тўпни ҳаракатда ерга уриб бориб,
2
1
дақиқа 
1
1
дақиқа 
1
1
дақиқа 
1
1
дақи
қа 
ш. 
Ҳужум ва 
ҳимоя 
тактикала
рига 
тайёргарл
ик 
машқлари
ни тўғри 
бажариш 
Жойни 
алмаштир
иб тўпни 
қабул 
қилиш ва 
узатиш. 
Усулни
бажарили
ш 
қоидалари
га эътибор 
бериш 

---

19-son 1 
–to’plam dekabr 2021
 
 
pedagoglar.uz
 
559
шеригига бериб ён чизиқда нафас 
ростлайди, шериги ҳам тўпни ерга 
уриб бориб келади. 
j)Тўпни сакратиб юришлар. 
1938-йилда Ўзбекистонда биринчи 
марта 
Республика 
чемпионати 
ўтказилди. 
Ўйин вақти 
12-16 ёшлилар учун 
2х25 дақиқа, 16 ёшдан юқори 
ўқувчилар 
учун 
2х30 
дақиқа 
ўйналади, 
таймлар 
орасидаги 
танаффус 10дақиқа. Ўйинчиларнинг 
футболкасининг орқа тарафига 20см, 
олд тарафига 10 смдан иборат белги 
қўйилади, оёғида спорт пойабзали 
бўлади. Жамоа иштирокчиларида бир 
хил форма бўлиши шарт.Майдон 
бурчаклари 
бўйлаб, 
ўқувчилар
жойлашишининг 6:0, 5:1, 4: 2, 3:3 
нисбат вариантлари бор. 
Жамоавий ҳимояланиш тактикаси. 
Юқоридан
ва пастдан 
ташлаб 
берилган 
тўпларни 
дарвозага 
отадилар. 
Шахсий ҳимояланиш усули 
Мавзуни 
мустаҳкамлаш 
учун 
ўқувчиларга янги мавзу юзасидан 
1
1
дақи
қа 
1
1
дақиқа 
1
1
дақи
қа 
1
1
дақи
қа 
Тўпни 
узатиш ва 
қабул 
қилиш 
техникаси
га эътибор 
бериш. 
2 дақиқа 
олган 
ўйинчи 
вақт 
тугамасда
н 
яна 
ўйинга 
кириб 
кетса яна 
2 дақиқа 
қўшимча 
берилади. 
Майдонда 
ўқувчилар
нинг
тўғри 
жойлаши

---

19-son 1 
–to’plam dekabr 2021
 
 
pedagoglar.uz
 
560
тезкор савол жавоблар берилади 
Майдон ўлчамини айтинг? 20х40 м 
Қўл тўпи ўйинида неча хил жарима 
бор? 7, 9, эркин тўп 
Қўл тўпи дарвозасининг ўлчамини 
айтинг? 2х3 м 
Қўл тўпи ўйининг ватани қаер? 
Дания 
Қўл тўпи ўйинининг асосчиси ким? 
Холгрен Некто Нелъсон 
Қўл тўпи ўйинида, 7 метрли жарима 
нима учун берилади? Ҳимояланувчи 
жамоа 
қўполлик 
ишлатса, 
ўз 
дарвозабонига тўпни ташлаб берса. 
Икки ўйинчи тортишиб қолганда
қандай тўп белгиланади? Баҳсли тўп 
Қўл тўпи ўйини неча таймдан 
иборат? 2 таймдан 
Ҳакамлар жестларини ўргатиш
Дарвоза майдони чизиғини босиш. 
Тўпни ерга уриб юришдаги хатолик. 
Тўпни 
ён 
чизиқдан 
ўйинга 
киритишда 
ён 
чизиқни 
босиб 
киритилади.Икки томонлама ўқув 
ўйини 
1
1
дақи
қа 
2
1
дақи
қа 
1-2 
дақиқа 
2
1
шини 
назорат 
қилиш. 
Агар 
қўшимча 
ўйинчи 
майдондаг
и ўйинчи
чиқмасдан 
майдонга 
кирса 
2 дақиқа 
ўйиндан 
четлаштир
илади. 
Янги 
мавзуни 
мутаҳкамл
ашда
савол, 
жавоб 
усулидан 
фойдалани
ш. 

---

19-son 1 
–to’plam dekabr 2021
 
 
pedagoglar.uz
 
561
Ишоралар
ни тўғри 
ўрганишг
а 
ва 
мустақил 
бажаришг
а ўргатиш. 
 
ўйинни 
тўғри 
ташкил 
қилиш 
 
 
 
 
Якуни
й 
қисм
3-5 
дақиқ
а
Ўқувчиларни сафлантириш 
Нафас 
ростловчи 
машқларни 
бажариш 
Дарсда фаол қатнашган ўқувчиларни 
уч боқичли спорт мусобақаларининг 
рамзий белгилари акс этган рағбат 
карточкалари 
билан 
рағбатлантириш. 
Дарсда 
суст 
қатнашган 
ўқувчиларни 
дарсдан 
кейин бўш ўзлаштирувчи ўқувчилар
билан ўтказиладиган машғулотга
қатнашишини таъминлаш. 
3-4-
марта 
1-2 
дақиқа 
Ўқувчилар
ни дарсга 
келган 
ҳолатига 
қайтариш. 
1-2-қўллар 
юқорига
нафас 
оламиз, 3-
4-қўллар 
пастга 
нафас 
чиқарамиз

---